Lỡ hẹn sông Hương

Hẹn tắm

Em hẹn sông Hương em đến tắm
Nước khát hoài…sóng ngực em đâu
Chuyến tàu xa hút…sông không nói
Nhỏ nhắn chờ em…khó bạc đầu!

Hoàng Cầm.
Tạp chí Thế giới mới số 78,1994,Hà Nội.

Quả là khó nói, cùng một tác giả Hoàng Cầm, cùng một bài thơ nhưng lại có đến hai bản khá khác xa nhau cả câu chữ lẫn nghệ thuật. Đành chép ra đây để các bạn tham khảo và bàn luận, may ra ai đó có được lời giải thích thuyết phục cho những điểm khác nhau này.

Dòng sông khát

Hẹn tắm

Em hẹn sông Hương em đến tắm
Nước khát hoài…sóng ngực em đâu
Chuyến tàu xa hút…sông không nói
Nhỏ nhắn chờ em…khó bạc đầu!

Hoàng Cầm.
(Tạp chí Thế giới mới số 78,1994)

Tản Đà dịch “Yên ba giang thượng sử nhân sầu” thành “Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai”. Thật là thần bút! Đọc cứ thắt ruột thắt gan, những nút thắt không gay gắt mà mênh mang, vô định, không dứt, nửa như làm người ta già mau, nửa như xui người ta trẻ lại.
Nhưng một con sông, dù phải “gánh” nỗi đoạn trường của con người, cũng chỉ “sử nhân sầu”, khách thể thôi, vô tình lắm. Sông Hương không thế. Sông đích thân nghe hẹn, rồi mong, rồi khát, rồi lặng lẽ thề không cho đầu bạc.
Lời nhắc khẽ khàng, như tâm sự:

Em hẹn sông Hương em đến tắm.

Em hẹn với sông và sông đã nghe rất thấu. Cho nên, khi em quên, “phép lạ” đã xảy đến. Nỗi khát của dòng sông. Vâng, dễ chi làm cho nước khát, nếu không phải là cái gì đáng … khát! Sóng ngực em, vài gợn thôi, mỏng mảnh, dịu dàng nhưng là sóng lớp lớp, sóng lớp lớp, vô tận nồng nàn, vô tận thơm tho, phả vào đời người, ngấm vào cuộc sống, không bao giờ dấu phai. Sóng dòng sông là gió tình cờ ghé qua. Sóng ngực em là hơi thở tỏa ra với bao nỗi gừng cay muối mặn. Sông Hương chỉ còn có gió, nỗi khát khôn nguôi. Sóng nhạt hối hả xô nhau tìm sóng nồng, mà em đâu không đến.

Nước khát hoài… sóng ngực em đâu

Người ta rùng mình sau câu “nước khát”. Như thể vừa nhận một “cú” ân sủng. Cụm chủ - vị nghịch lý này có vẻ đảo lộn “pháp thể”. Suy tưởng trong ta cũng không biết đến bao giờ mới bình ổn lại được. Ta bị cuốn phăng trong một thứ trái lạ, do nỗi nước khát khơi nguồn. Dấu ba chấm (…) kéo dài nỗi khát đến vô biên. Và bất ngờ, sừng sững một kho tàng : sóng ngực em. Bài tứ tuyệt đóng lại bằng hai câu gập ghềnh:

Chuyến tàu xa hút …
   sông không nói
Nhỏ nhắn chờ em… khó bạc đầu!

Những dấu ba chấm (…) ngắt quãng câu thơ. Câu trên là “nghìn trùng xa cách” và một nỗi thinh lặng, câu dưới có hai phần, không phần nào đủ, chênh vênh ở ranh giới của một sợi tóc. Em không đến. Dòng sông lặng lẽ đợi chờ. Niềm hy vọng, chờ mong, dồn nên thành nỗi khát, như những gợn sóng lăn tăn trên dấu môi khô. Thời gian như ngưng lại, khắc khoải, không làm nổi nỗi bạc đầu.

Tùng Thi
(Thế giới mới số 84-1994)