Khúc củi và tập bản thảo

Tuổi xế chiều quẩn quanh bên thư quán
Nhìn chú mèo ve vãn chiếc ghế lông
Hamilcar cuộn tròn vẻ hài lòng
Còn tôi ngồi đọc những dòng bản thảo,

Quyển danh mục vốn vẫn chưa hoàn hảo,
Nhưng êm đềm và thú vị biết bao,
Tôi lâng lâng thả mình vào con chữ,
Chị quản gia gọi tôi tự buổi nào...

Giọng cáu kỉnh: “Có ông Cocoz gặp”
Một con người bé nhỏ ốm trơ xương
Anh giới thiệu những quyển sách đáng thương
Cho lão già đã lạc đường muôn thuở...

Những quyển sách lịch sử còn dang dở
Không nói láo thì buồn thỉu buồn thiu;
Những chuyện tình còn dang dang díu díu
Ở tuổi tôi vốn chỉ hiểu mấy phần;

Sách giải mộng thấu chiêm bao số phận
Nhưng cũng chỉ là giấc mộng cuộc đời;
Sách chơi chữ, trò giải trí đông người
Có ích chi cho nụ cười cô độc?

Anh ỉu xìu với gương mặt khô khốc,
Một mảnh đời tan tóc mà đau thương
Làm hối hận những tấm lòng thiện lương
Anh rời đi bóng tối dường hiện hữu.

Con người ta, mơ gì trong lúc ngủ?
Khi lúc thức đã chẳng dám ước mơ?
Nói đúng hơn là chẳng có thì giờ
Chúa ban phúc, chẳng còn mơ với mộng.

Trên tầng thượng nhà Cocoz đang sống,
Chị vợ đang mang bầu, chồng ốm đau
Những mưu mẹo mà tạo hoá gửi trao
Hãy xót thương chớ buông lời nhỏ máu.

_ Ở trên đấy, họ sống như thế nào?
_ Nhà bục vỡ, bị mưa bão bủa vây
Họ từ đâu trôi dạc đến nơi đây,
Phải chăng từ xứ sở Vô tư lự?

Mụ vợ trông lẳng lơ, vô tích sự,
Từ cầu thang đã nghe ả hát ca
Còn đứa con từ bất hạnh sinh ra,
Tuy vô lý nhưng lẽ là thường thấy...

_ Chị quản gia, xin chớ có nói vậy.
Nhà triết học chẳng bỏ tập quán này,
Chị Cocoz hát ca là phải đấy.
Còn hôm nay, chị nấu súp thịt chăng?

Chớ quên múc bát nước dùng để tặng,
Chị láng giềng gần gũi của chúng ta
Cũng đừng quên một khúc củi xinh xắn
Khúc to nhất Giáng sinh lấy làm quà.

Thu xếp xong chuyện vặt vảnh trong nhà,
Tôi trở lại đọc tiếp quyển danh mục
Thật bất ngờ, không kiềm nổi cảm xúc
Mắt mờ đi, cả một lúc nghẹn lời

Tập bản thảo, của quý của đất trời
Đang ở đâu xa thăm thẳm nghìn khơi?
“Tập truyện Thánh kì diệu”, ai ơi!
Ngươi cứ ở đó đi đợi ta tới!

Bản tiếng Pháp từ thế kỷ mười bốn
Truyện các Thánh từ những chốn ngàn xa
Những bài thơ về tang ma huyền diệu
Một miêu tả Lễ thánh mẫu hiến đường.

Tập truyện Thánh quảng đại và phi thường
Nhưng được vẽ bằng những đường thanh nhã
Được soạn bởi Tuốt-muôi-dê học giả
Từ tu viện Sanh Giét-manh-đê-Prê

Ngài Thô-mát Ra-ly rời trần thế
Tập bản thảo đã từ thế bặt tăm
Ở Châu Phi hay Bắc cực lạnh căm?
Trong tủ khoá hay vứt nằm một xó?

Lẫn ở trên gác thượng ở đâu đó?
Hay bị xé bọc những lọ dưa leo,
Được trân quý hay phơi xác mốc meo,
Rồi lãng quên theo kiếp nghèo dốt nát.

Tôi run rẫy một nỗi niềm bi đát,
Chẳng chiếm hữu lấy nó của riêng tôi
Tôi sẽ tìm dẫu biển rừng hoang mạc,
Nhưng biết đâu... đã chẳng kịp nữa rồi...

2024 - Tội ác của Sylvestre Bornnar - Anatole France