22/11/2024 13:04Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Đăng bởi tôn tiền tử vào 28/06/2019 11:31
Dân tộc ta là một dân tộc giàu lòng tương thân tương ái, yêu thương, đoàn kết giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Đó là truyền thống quý báu đã trở thành đạo lý ngàn đời của nhân dân ta. Minh chứng rõ ràng nhất cho điều này chính là ở kho tàng văn học dân gian với nhiều câu tục ngữ, ca dao bắt đầu từ nguồn mạch ấy. Câu ca dao dưới đây là một ví dụ điển hình nhất:
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn
Để gửi gắm lời khuyên cho thế hệ mai sau về tình yêu thương, sự che chở, đùm bọc nhau, cha ông ta đã sử dụng hai hình ảnh rất đỗi bình dị, quen thuộc là “bầu” và bí. “Bầu”, “bí” vốn là tên hai loại cây thân leo được trồng để lấy quả rất phổ biến ở làng quê Việt Nam. “Bầu” và “bí” mặc dù khác nhau về giống nhưng do cùng là thân leo lại có chung những đặc điểm thích nghi nên chúng thường được trồng cùng với nhau, có nghĩa là “chung một giàn”. Vậy tại sao “bầu” và “bí” “khác giống” nhưng phải thương lấy nhau. Câu trả lời là bởi vì chúng cùng ở “chung một giàn” tức là chung nhau địa điểm, không gian. Chúng cùng chịu những tác động như nhau từ điều kiện khí hậu cho đến đất đai, nguồn nước. Như vậy, hoàn cảnh sống của chúng là hoàn toàn giống nhau, chúng là những kẻ cùng chung cảnh ngộ. Bầu khô cằn thì bí cũng chẳng thể tươi xanh, bí phải chết rũ thì bầu cũng sẽ không thể sống tiếp. Chính vì vậy, bầu thương bí cũng chính là thương mình!
Câu ca dao nói về bầu và bí, nhưng ông cha ta không đơn thuần nói chuyện cỏ cây. Bầu và bí là hình ảnh ẩn dụ được sử dụng để nói về con người. Cũng giống như bầu, bí, chúng ta tuy không cùng cha mẹ sinh ra, không phải anh em ruột thịt (khác giống) nhưng chúng ta lại sống trong cùng một tập thể, đội nhóm, một làng xã, đất nước (chung một giàn). Chúng ta có chung môi trường, điều kiện sống, chung nguồn cội, giống nòi, cùng chịu chung những ảnh hưởng, tác động tích cực và tiêu cực từ điều kiện tự nhiên, xã hội. Bầu hãy thương lấy bí hay chính là những con người trong cùng một đơn vị, một cộng đồng, một tập thể phải thương yêu nhau, tương trợ lẫn nhau. Thực chất, thương người cũng chính là thương mình. Chỉ khi tập thể hay rộng ra là xã hội, đất nước phát triển thì chúng ta, cá thể tồn tại trong đó mới có cơ sở để phát triển. Chính vì tầm quan trọng của tinh thần sẻ chia, đoàn kết giúp đỡ nhau trong cuộc sống, ông cha ta cũng không ít lần nhắc nhở con cháu:
Nhiễu điều phủ lấy giá gương
Người trong một nước phải thương nhau cùng
hay:
Ai ơi nhớ lấy câu này
Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau
Lịch sử dựng nước và giữ nước của cha ông ta thưở trước là minh chứng lớn lao nhất cho điều này. Nếu không có tinh thần yêu thương, đùm bọc nhau thì sẽ chẳng bao giờ có những tấm gương kiên cường, bất khuất, sẵn sàng hi sinh thân mình vì tổ quốc; dân tộc ta cũng không thể đánh bại các cường quốc hùng mạnh bảo vệ độc lập, chủ quyền nước nhà. Và tất nhiên, nếu không có phép màu của sự đồng lòng, bao bọc lẫn nhau, Việt Nam chỉ là một thuộc địa nhỏ bé, con dân nước Nam, không riêng người nào, chỉ là những kẻ nô lệ mà thôi.
Ngày nay, kế thừa và phát huy truyền thống cha anh đi trước, tinh thần tương thân tương ái, giúp đỡ lẫn nhau vẫn luôn ngời sáng. Rất nhiều chương trình thiện nguyện được tổ chức, phát động ở khắp nơi trên cả nước nhằm tạo ra sự kết nối sẻ chia với những mảnh đời, hoàn cảnh kém may mắn như: chương trình kêu gọi ủng hộ đồng bào lũ lụt miền Trung, chương trình Trái tim cho em trên truyền hình đem lại hi vọng sống cho các em bé bị tim bẩm sinh, chương trình Áo ấm vùng cao quyên góp áo quần cho đồng bào vùng cao trong mùa đông…Cuộc sống ngày càng phát triển tuy nhiên không phải ai cũng giàu có, may mắn như nhau. Chỉ bằng một hành động nhỏ, một nghĩa cử đẹp sẵn sàng “nhường cơm sẻ áo”, “lá lành đùm lá rách” là chúng ta đang góp phần xoa dịu những đau khổ, đem lại hạnh phúc, may mắn cho những con người bất hạnh hơn. Xã hội khi ấy chắc chắn sẽ tốt đẹp hơn, cuộc sống sẽ đáng sống hơn rất nhiều.
Tình thương có sức mạnh cảm hoá, sức mạnh tái tạo vô cùng to lớn. Nó có thể thay đổi cả một con người thậm chí thay đổi cả một đất nước. Vậy mới thấy hết những lời răn dạy của cha ông qua câu ca dao trên là cần thiết và mang ý nghĩa to lớn biết chừng nào. Con người đừng khư khư ôm thói ích kỉ cá nhân mà quên đi mình đang sống trong tập thể, cộng đồng. Chỉ có đồng cảm và sẻ chia mới mang lại cho bạn, cho tôi, cho chúng ta một cuộc sống ý nghĩa, đáng quý hơn.