Thử bình bài thơ “Biển chết”

24/11/2024 08:30Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Đăng bởi saoviet vào 10/09/2008 01:02

Không phải Biển Chết nằm giữa biên giới Israel, Palestine và Jordan, là nơi có vị trí địa lý thấp nhất trong đất liền. Cũng không phải biển đã bị khai tử ở nơi này hay nơi khác. Biển chết của Nguyễn Trọng Tạo như một ẩn dụ tượng trưng để nói về tình yêu con người với con người hay con người với biển.

không còn ai yêu nhau
biển chết

Câu thơ mở đầu đã khẳng định ngay nỗi đau tưởng tượng. Tưởng tượng mà đau thật. Đau nhói lòng người. “Không còn ai yêu nhau”, làm gì có chuyện đó khi con người chưa bị huỷ diệt hoàn toàn, khi mà Adam và Eva vẫn còn hiện diện trên trái đất ba phần tư là biển!

Từ nỗi đau biển chết, nhà thơ đã rọi chiếu ánh sáng vào nơi tăm tối của con người. Và anh thấy “nụ cười”, “bàn chân”, “xương sườn”... như tàn rữa dần:

biển chết nụ cười không sóng
biển chết bàn chân lún cát
biển chết đêm hoang
sét đánh vào núi đá
những thanh sắt rỉ dét xương sườn

Vâng, “nụ cười không sóng”, phải chăng là sự phản chiếu của xác cười? Và rồi nhà thơ chợt thấy trái tim cùng với mọi cảm giác của mình cũng đang chết dần, chết mòn:

anh chết trái tim vô cảm
không gọi tên
biển nhạt
mắt khô
môi đắng

Nhưng cũng không đau bằng trái đất không còn ai nhớ biển. Nói cách khác, biển đã chết trong trí nhớ của con người:

không thể hình dung một ngày không nhớ biển
nỗi nhớ cũng chết rồi

Sau nỗi đau tưởng tượng, nhà thơ như bừng thức một tột cùng phi lý. Bỗng đột nhiên, cảm giác sống như trở lại thật chậm chạp, nhưng cụ thể, rõ dần:

có cái gì cựa quậy trong chăn
giống bàn tay quen
giống giọt biển quá khứ
giống một chút gì gìn giữ

Thì ra tình yêu đang trở lại, đang đánh thức con người trong cơn “ngái ngủ biển”. Và biển trở lại trong ý thức con người dù chưa hoàn toàn hiện hữu. Trong sự bừng thức của tâm linh, thì thơ có thể mang phận sự chiếc đinh cho sự sống biển treo vào để hồi sinh như nó đã trường tồn:

một nửa câu thơ làm biển hồi sinh?

Bài BIỂN CHẾT 1 được kết thúc bằng câu hỏi, cũng là câu trả lời từ một giấc mơ hãi hùng về biển.

Bài thơ đã kết thúc, nhưng hình như vẫn chưa thoát khỏi giấc mơ. Chính thế mà nhà thơ đã chờ phút định thần hoàn toàn để viết nên BIỂN CHẾT 2. Bài thơ 2 câu này hoàn toàn trong trạng thái tỉnh. Tuy vậy, cảm xúc “hậu giấc mơ” này đã làm thăng bằng lại tình yêu sâu thẳm nhưng cũng luôn thảng thốt của con người:

BIỂN CHẾT 2

không còn nửa câu thơ về biển
có nghĩa là biển chết phải không em?

Biển chết mà không chết, vì biển vẫn còn thơ, vẫn còn sóng, còn gió, còn bão tố và bình yên cho tình yêu của cả loài người. Hai bài thơ nhỏ về một chủ đề là hai khoảnh khắc nối tiếp từ thảng thốt vực thẳm đến hạnh phúc bình yên của hồn người yêu biển...

Cám ơn nhà thơ đã cho tôi những hồi hộp và hân hoan từ hai bài thơ mang ẩn dụ biển-yêu.

Toronto
NHẤT NAM

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Nguyễn Trọng Tạo » Biển chết » Thử bình bài thơ “Biển chết”