18/09/2024 02:03Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 02/06/2024 10:38
Nguyên tác
傍城山閣瞰迴汀，
洵道坡仙赤鼻亭。
儼雅遺容留峭壁，
焜華古賦耀方屏。
不緣奮筆嘲金菊，
安得浮舟載綠醽。
緬想秋宵吟賞地，
江風山月醉還醒。
Phiên âm
Bạng thành sơn các khám hồi đinh,
Tuân đạo Pha tiên Xích Tỵ đình.
Nghiễm nhã di dung lưu tiễu bích,
Hỗn hoa cổ phú diệu phương bình.
Bất duyên phấn bút trào kim cúc,
An đắc phù chu tái lục linh[1].
Miến tưởng thu tiêu ngâm thưởng địa,
Giang phong sơn nguyệt tuý hoàn tinh.Dịch nghĩa
Gác trên núi dựa bên thành, nhìn xuống bãi nổi quanh co,
Mọi người nói ngôi đình núi Xích Tỵ là của Pha tiên.
Bức tượng trang nghiêm tao nhã còn lưu vách núi cao,
Bài phú cổ rực sáng vẫn rọi trên bình phong vuông.
Không vì cầm bút cười hoa cúc vàng,
Thì sao có thuyền chở rượu linh lục.
Nhớ lại nơi ngâm thưởng trong đêm mùa thu,
Tưởng người vẫn say tỉnh với gió sông trăng núi.
Nguyên dẫn: Đình ở trên núi Xích Tỵ phía ngoài thành huyện Hoàng Cương, ngôi đình xây dựng dựa vào núi, rường cột hoa lệ, bức bình phong bằng gỗ khắc hai bài Tiền, hậu Xích Bích phú. Vách đá khắc hình Đông Pha, hai bên khắc cây mai cây trúc và bài đề vịnh mai trúc của ông.
Pha tiên chỉ Tô Đông Pha (Tô Thức), là người hào hoa phóng khoáng, nên người ta gọi là Pha tiên.
[1] Tên một thứ rượu ngon. Câu 5, 6 trong bài ý nhắc tới câu chuyện thơ giữa Vương An Thạch và Tô Đông Pha. Khi Vương đi Hoàng Châu trở về có làm hai câu thơ: “Tây phong tạc dạ quá viên lâm, Xuy lạc hoàng hoa mãn địa câm” (Đêm qua gió tây thổi qua rừng cây, Làm rụng hoa cúc, sắc vàng đầy mặt đất). Tô Đông Pha đến chơi, đọc xong liền viết tiếp hai câu hàm nghĩa chỉ trích: “Hoàng hoa bất cộng mai hoa lạc, Thuyết dữ thi nhân tử tế ngâm” (Hoa cúc vàng không giống như hoa mai rụng, Khuyên nhà thơ hãy ngẫm kỹ khi làm thơ). Vương An Thạch thấy vậy cho Tô Đông Pha kiến thức còn hẹp bèn đày Tô đến đất Hoàng Châu. Đến đây, Tô Đông Pha tận mắt chứng kiến cảnh hoa cúc rụng cánh, bèn nhận ra mình đã phê bình sai câu thơ vịnh cúc của Vương An Thạch.