05/10/2024 15:48Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 18/05/2024 11:08
Nguyên tác
賢達遭時增器識，
天公生物厚培栽。
平生詞藻鋪揚得，
上國聲華采輯來。
完幹遙聞傳驛轡，
承霑早見陟鸞臺。
鬼關歸路香盈袖，
夾岸條風送落梅。
Phiên âm
Hiền đạt tao thời tăng khí thức,
Thiên công sinh vật hậu bồi tài.
Bình sinh từ tảo phô dương đắc,
Thượng quốc thanh hoa thái tập lai.
Hoàn cán dao văn truyền dịch bí,
Thừa triêm tảo kiến trắc loan đài[1].
Quỷ quan[2] quy lộ hương doanh tụ[3],
Giáp ngạn điều phong tống lạc mai.Dịch nghĩa
Người hiền đạt gặp thời càng thêm tài năng, kiến thức,
Trời sinh muôn vật vun trồng dồi dào.
Văn chương bình sinh nêu lên rạng rỡ,
Văn hoá nước láng giềng hái lượm về.
Việc công hoàn thành truyền xa nhờ ngựa các trạm,
Được thừa ân huệ, sớm thấy bước lên loan đài.
Đường về qua ải Quỷ Môn thơm đầy tay áo,
Giáp bờ sông gió nhẹ thổi hoa mai rụng tiễn đưa.
[1] Theo quan chế, toà Môn hạ sảnh đổi làm toà Loan đài, có nhiệm vụ thâu tóm các việc sai đúng của triều chính đương thời để tâu trình, uốn nắn sửa chữa và đề đạt ý kiến giải quyết.
[2] Ải Quỷ Môn, cửa ải thuộc tỉnh Lạng Sơn, hình thế hiểm trở, rừng rậm rạp, có núi giống như đầu quỷ nên gọi là Quỷ Môn quan, trước đây là nơi quân ta thường chặn đánh các đạo quân xâm lược phương Bắc. Người đời thường truyền tụng câu thơ: “Quỷ Môn quan, Quỷ Môn quan; Thập nhân khứ, nhất nhân hoàn” (Ải Quỷ Môn, ải Quỷ Môn; Mười người đi, một người về).
[3] Nguyên chú: Khi ông bạn họ Nguyễn đi sứ, bói thơ tiên trong có câu: “Xuất nhập Quỷ Môn quan, Song tụ nạp tà dương” (Ra vào cửa ải Quỷ Môn, hai ống tay áo đựng ánh mặt trời tà), bởi thế mà dùng chữ ấy.