01/10/2024 14:31Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 27/09/2024 23:22
Nguyên tác
粵甸峰巒混蔚藍，
軍師此路奉征南。
練兵臺古餘青草，
遺愛祠深倚碧岩。
險徑不辭蠻洞遠，
英聲猶播後人談。
登臨眺盡千山外，
一帶漓江簇錦帆。
Phiên âm
Việt điện phong loan hỗn uất lam,
Quân sư thử lộ phụng chinh nam.
Luyện binh đài cổ dư thanh thảo,
Di ái từ thâm ỷ bích nham.
Hiểm kính bất từ Man động viễn,
Anh thanh do bá hậu nhân đàm.
Đăng lâm diểu tận thiên sơn ngoại,
Nhất đái Ly giang[1] thốc cẩm phàm.Dịch nghĩa
Núi non đất Việt lô nhô, lẫn trong màu cây cối xanh thẫm,
Chính trên đường này, quân sư vâng mệnh đi chinh phạt phương nam.
Toà đài cổ nơi luyện quân, chỉ còn lại đám cỏ xanh,
“Ngôi đền để lại sự yêu mến” thâm u tựa trên vách núi biếc.
Không quản đường đến động Man xa xôi hiểm trở,
Tiếng tăm truyền lại, người đời sau vẫn còn mãi luận bàn.
Trèo lên núi cao, nhìn ra xa tận phía ngoài ngàn non,
Một dải sông Ly, san sát những cánh buồm gấm.
Nguyên dẫn: “Sơn tại thành nội tây bắc giác, lĩnh thượng thạch cấp giai thế tịnh tồn, hữu Gia Cát Vũ Hầu bi, sơn yêu hữu từ tính bi ký. Tương truyền Khổng Minh dẫn binh phá Hoa Miêu nhị thập tứ động, trúc đài thử sơn quan khán luyện binh. Hậu nhân truy tư, nhân kiến từ lập bi dĩ thuỳ bất hủ.” 山在城內西北角，嶺上石級階砌並存，有諸葛武侯碑。山腰有祠并碑記。相傳孔明引兵破花苗二十四峒，築臺此山觀看練兵。後人追思，因建祠立碑以垂不朽。 (Núi ở góc phía tây bắc trong thành, đỉnh núi xếp đá thành bậc vẫn còn, có tấm bia Gia Cát Vũ Hầu; sườn núi có đền thờ và bia ký. Tương truyền Khổng Minh dẫn quân đi phá 24 động người Mèo Hoa, đắp đài ở núi này để xem xét luyện binh. Người đời sau nhớ ơn, bèn cho xây đền thờ và dựng bia để lưu truyền mãi mãi.)
Gia Cát Lượng (181-234) cũng thường được gọi là Vũ Hầu, nhà chính trị, nhà quân sự nước Thục Hán thời Tam Quốc. Ông tên tự là Khổng Minh, cuối thời Đông Hán ở ẩn tại Ngoạ Long Cương nên cũng thường được gọi là Ngoạ Long. Lưu Bị biết tiếng, ba lần đến mời, cuối cùng ông đồng ý ra phò tá, giúp Lưu Bị chia ba thiên hạ, lập nên chính quyền Thục Hán, nhằm khôi phục lại nhà Hán. Khi Tào Phi phế hẳn nhà Hán, ông khuyên Lưu Bị xưng đế. Lưu Bị mất, ông giúp Lưu Thiện một thời gian, có nhiều chính tích tốt, bị bệnh mất trong cuộc giao tranh với quân Tư Mã Ý.
[1] Ly giang, vị trí ở khu đông bắc khu tự trị dân tộc Tráng ở Quảng Tây, phát nguyên ở núi Miêu Sơn, huyện Quế Lâm, thị Tư Nguyên, phía nam chảy qua các huyện thị Quế Lâm, Dương Sóc, đến cửa Tam Giang Bình Lạc, sau khi quanh lại hội hợp với sông Lệ Phố, sông Cung Thành thì mang tên Quế giang, sau đó tiếp tục chảy về nam cùng hợp lưu với Tây giang ở Ngô Châu, tất cả dài hơn 426km. Ly giang chất nước trong xanh, hai bờ phong cảnh tú lệ, đoạn từ Quế Lâm đến Dương Sóc đẹp nhất. Ly giang có kênh thông với Linh Cừ.