20/09/2024 16:47Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 18/09/2024 21:46
Nguyên tác
離家三月餘，
作客千里遠。
回頭渺雲濤，
魚雁未一見。
指點我庭閭，
何心不繾綣。
兒孫幸成行，
襁褓尤顧戀。
更添始出懷，
璋瓦尚未辨。
戲斑與弄貽，
團聚是吾願。
亭觀顏葆真，
故吾所息偃。
空階蔭花枝，
清渠浮蓮瓣。
四窗淨無塵，
慣我東風面。
人景俱迢迢，
寤寐頻輾轉。
離情拋不去，
飛鳥亦知倦。
孤廬晝夜閒，
蓬扉掩又捲。
禽絃相勸斟，
數聲鶯與燕。
澆破傀磊心，
萬象堪消遣。
瓜期亦非遙，
動履喜常健。
Phiên âm
Ly gia tam nguyệt dư,
Tác khách thiên lý viễn.
Hồi đầu miểu vân đào,
Ngư nhạn[1] vị nhất kiến.
Chỉ điểm ngã đình lư,
Hà tâm bất khiển quyển.
Nhi tôn hạnh thành hàng,
Cưỡng bảo vưu cố luyến.
Cánh thiêm thuỷ xuất hoài,
Chương ngoã[2] thượng vị biện.
Hí ban dữ lộng di,
Đoàn tụ thị ngô nguyện.
Đình quán nhan Bảo Chân[3],
Cố ngô sở tức yển.
Không giai ấm hoa chi,
Thanh cừ phù liên biện.
Tứ song tịnh vô trần,
Quán ngã đông phong diện.
Nhân cảnh câu điều điều,
Ngụ mị tần triển chuyển.
Ly tình phao bất khứ,
Phi điểu diệc tri quyện[4].
Cô lư trú dạ nhàn,
Bồng phi yểm hựu quyển.
Cầm huyền tương khuyến châm,
Sổ thanh oanh dữ yến.
Kiêu phá khổi lỗi tâm,
Vạn tượng kham tiêu khiển.
Qua kỳ[5] diệc phi dao,
Động lý hỉ thường kiện.Dịch nghĩa
Rời nhà hơn ba tháng,
Làm khách ngàn dặm xa.
Ngoảnh đầu, mây, sóng mờ xa,
Ngư nhạn, vẫn bặt tăm không thấy.
Trỏ hướng làng quê mình,
Lòng nào không quyến luyến.
Con cháu may đã trưởng thành,
Đứa còn ẵm ngửa lại càng thêm yêu mến.
Lại thêm có trẻ vừa mới sinh,
Trai hay gái còn chưa biết rõ.
Xếp hàng nhảy múa hay đùa nghịch,
Mong ước của tôi là được đoàn tụ [cùng gia đình].
Đình quán lấy tên là Bảo Chân,
Vốn là chỗ tôi nằm nghỉ.
Thềm vắng cành hoa rủ bóng,
Kênh xanh nổi cánh sen.
Bốn phía song cửa sạch không chút bụi,
Gió đông vốn quen mặt ta.
Người và cảnh đều xa xôi,
Thức ngủ nhiều lần trằn trọc.
Tình ly biệt ném đi không dứt được,
Chim bay cũng còn biết mỏi.
Ngôi nhà lẻ loi ngày đêm thanh nhàn,
Cảnh cửa bồng khép rồi lại cuốn lên.
Tiếng chim như tiếng đàn cùng mời ta chuốc chén,
[Đó là] mấy tiếng chim oanh cùng chim yến.
Phá tan nỗi sầu khổ uất kết trong lòng,
Muôn vàn cảnh tượng đều có thể tiêu khiển.
Mùa dưa cũng không xa,
Cất bước đi, mừng vì thường khoẻ mạnh.Bản dịch của Trần Thị Băng Thanh
Rời nhà hơn ba tháng,
Làm khách ngàn dặm xa.
Ngoái lại, mờ sương khói,
Vẫn biền biệt tin nhà.
Nơi ấy quê mình nhỉ,
Lòng nào không thiết tha!
Cháu con, đứa đã lớn,
Đứa hãy còn u ơ.
Đứa mới lọt lòng mẹ,
Gái trai, chưa tin thư!
Đoàn tụ là mong ước,
Cùng cháu con vui đùa.
Bảo Chân, ngôi tiên quán,
Ta tới lui vẩn vơ.
Thềm vắng hoa rủ bóng,
Sen trắng nhô mặt hồ.
Bốn phía cửa không bụi,
Gió đông quen mặt ta.
Người và cảnh xa cách,
Nỗi nhớ về trong mơ.
Chim bay cũng mỏi cánh,
Tình quê khó khuây khoa.
Nhà nhỏ nhàn năm tháng,
Cửa sài chỉ khép hờ.
Chim ca mời nâng chén,
Yến oanh cùng líu lo.
Phá nỗi sầu uất kết,
Cảnh vật đều nên thơ.
Mừng đôi chân vẫn mạnh,
Mùa dưa đà sắp qua!
Phạm Văn Ánh dịch nghĩa.
[1] Cá và chim nhạn, xưa được coi là hai loài có khả năng đưa thư, truyền tin tức. Đây nói không nhận được tin tức của gia đình.
[2] Nghĩa là mảnh ngói và mảnh ngọc chương. Quan niệm xưa cho là sinh con trai thì cho chơi ngọc chương, sinh con gái thì cho chơi mảnh ngói.
[3] Tên ngôi quán nghỉ ngơi nghiên cứu Đạo giáo của Phan Huy Ích ở phường Bích Câu, thành Thăng Long.
[4] Lấy ý thơ Đào Tiềm: “Điểu quyện phi nhi tri hoàn” (Chim bay mỏi cánh thì biết trở về - để nghỉ ngơi).
[5] Kỳ dưa. Tề hầu sai Liên Xứng và Quản Chí Phủ đi đóng quân ở Quỳ Khâu, lúc đó đã qua mùa dưa, bèn nói: Đến mùa dưa sẽ cho người đi thay. Nguyên từ này chỉ việc đóng quân trong thời hạn một năm. Sau dùng chỉ quan lại đi nhậm chức mãn hạn. Ở đây ý nói sắp hết thời hạn ở kinh đô Phú Xuân để trở về Bắc Thành.