18/09/2024 01:52Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 15/07/2024 14:17
Nguyên tác
來訪園廬竹徑荒，
感懷多在鶺鴒章。
勇夫劍術衝撞甚，
名宦門風廕庇長。
祇為遠程睽警誨，
不將豪膽善含藏。
九原知汝齎遺恨，
未得鏗轟做一場。
Phiên âm
Lai phỏng viên lư trúc kính hoang,
Cảm hoài đa tại “Tích linh[1]” chương.
Dũng phu kiếm thuật xung chàng thậm,
Danh hoạn môn phong ấm tí trường.
Chỉ vị viễn trình khuê cảnh hối,
Bất tương hào đảm thiện hàm tàng.
Cửu nguyên tri nhữ tê di hận,
Vị đắc khanh oanh tố nhất trường.Dịch nghĩa
Về thăm nơi nhà ở cũ, ngõ trúc hoang tàn,
Lòng thương cảm phần nhiều như lời thơ “Tích linh”.
Kẻ vũ dũng có tài dùng kiếm, càng xung đột nhiều,
Phong cách con nhà danh giá, phúc ấm còn mãi.
Chỉ vì đường xa nên cách trở cả lời răn bảo,
Vì thế mà đởm khí hào hùng đã không khéo giấu che.
Biết rằng ở nơi chín suối em còn mang hận,
Vì chưa làm được vang dội một phen.Bản dịch của Hoàng Tạo
Thăm nhà, lối trúc đã tan hoang,
Thơ Tích linh ngâm, bội cảm thương!
Nghìn thuở danh gia gây phúc trạch,
Một gươm dũng sĩ tỏ can tràng.
Bởi lời giáo hối lâu xa cách,
Nên khí hiên ngang vụng giữ giàng.
Chín suối biết em còn nuốt hận,
Chưa nên oanh liệt cuộc phi thường.
Nguyên chú: “Đầu mùa đông năm Tân Hợi (1791), người em út là Hữu Chấn khởi sự nhưng không thành, trốn thoát vào rừng. Mùa hè năm Quý Sửu (1793), quân trấn thủ Nghệ An lùng bắt được đem hành hình. Thi thể đưa về chôn ở khu dinh cũ.” Theo Phan gia công phả, ông là Tân, lúc nhỏ tên là Tể, sinh năm Giáp Thân (1764), khi trẻ giỏi võ nghệ, được theo cha đi trấn thủ ở Động Hải (Đồng Hới), được giữ chức Võ uý quản đội Hữu chấn, tước Tể Võ bá. Nhà Lê mất, ông không theo Tây Sơn, nhóm quân chống lại, bị thua phải đi trốn. Năm Quý Sửu (1793), bị quan trấn bắt được hành hình, mới 30 tuổi.
[1] Thơ Tích linh trong Kinh thi nói về tình anh em cứu giúp nhau trong lúc hoạn nạn có câu: “Tích linh tại nguyên, Huynh đệ cấp nạn” (Chim tích linh trên cánh đồng, Anh em cứu giúp lúc hoạn nạn). Tác giả lấy điển này để nói tình cảm của mình với người em.