18/09/2024 01:53Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 28/05/2024 18:17
Nguyên tác
海邦騏駱入中原，
人世星凰見狀元。
蘭寺何能賡藻句，
玉堂無忝演綸言。
近瞻笑眄欽賢達，
早把風猷弼至尊。
邀幸識韓增悅慕，
文光除是抑奎垣。
Phiên âm
Hải bang kỳ lạc[1] nhập trung nguyên,
Nhân thế tinh hoàng[2] kiến trạng nguyên.
Lan tự hà năng canh tảo cú,
Ngọc đường[3] vô thiểm diễn luân ngôn.
Cận chiêm tiếu miện khâm hiền đạt,
Tảo bả phong du bật chí tôn.
Yêu hạnh thức Hàn[4] tăng duyệt mộ,
Văn quang trừ thị ức Khuê[5] vôn (viên).Dịch nghĩa
Cưỡi ngựa kỳ ngựa lạc, từ nước ngoài vào trung nguyên,
Gặp trạng nguyên như sao phượng trên đời.
Chùa Tâm Lan, câu thơ hay hoạ sao được,
Chốn ngọc đường không thẹn viết chiếu vua.
Nhìn tận mặt nụ cười ánh mắt, kính bậc hiền đạt,
Biết sớm đem phong độ mưu mô giúp đấng chí tôn.
May mắn được biết họ Hàn, lòng thêm hâm mộ,
Trong ánh sáng văn chương được chiêm ngưỡng sao Khuê.
Nguyên dẫn: Đới Cù Hanh người huyện Đại Dữu, tỉnh Giang Tây, đỗ trạng nguyên năm Mậu Tuất (1778), làm quan Hàn lâm tu soạn, xin nghỉ về làng, hiện đang ở thành Giang Tây. Ông cùng các vị quan ở địa phương đến nhà công quán hội họp, lời nói nét mặt ôn nhã. Có hai bài thơ để lại chùa Tâm Lan đưa cho sứ thần xem, tôi nhân đó làm bài thơ này tặng lại.
[1] Kỳ là ngựa màu xanh đen. Lạc là ngựa bạch. Câu này nghĩa từ bốn chữ “kỳ lạc tuân tưu” trong thơ Hoàng hoa, Kinh thi, nói về việc nhà vua sai sứ thần đi thăm hỏi nước láng giềng. Ở đây tác giả nói việc mình được cử đi sứ sang nhà Thanh.
[2] Ý nói tài mạo ông trạng nguyên ít người sánh kịp.
[3] Chỉ dinh thự của Hàn lâm viện.
[4] Lý Bạch viết thư cho Hàn Kinh Châu (tên là Hàn Triêu Tông): “Tôi nghe sĩ phu thiên hạ nói với nhau rằng: Bất nguyện nhân gian vạn hộ hầu, Đãn nguyện nhất thức Hàn Kinh Châu” (Không mong được phong vạn hộ hầu trên thế gian này; Chỉ mong được gặp ông Hàn Kinh Châu một lần). Do đó người ta dùng chữ “thức Hàn” để nói việc gặp người giỏi.
[5] Xưa người ta cho rằng sao Khuê là sao chủ về việc văn chương. Câu này có ý tán dương văn chương của trạng nguyên họ Đới.