18/09/2024 01:55Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 15/07/2024 19:58
Nguyên tác
受天正氣得陽生，
北國南人共識名。
肅肅飛時輕健翮，
雝雝鳴處響和聲。
泮冰禮重新婚贄，
帶雪書通故國情。
識序向同兄弟義，
人而格物要當明。
Phiên âm
Thụ thiên chính khí đắc dương sinh,
Bắc quốc Nam nhân cộng thức danh.[1]
Túc túc phi thời khinh kiện cách,
Ung ung[2] minh xứ hưởng hoà thanh.
Phán băng[3] lễ trọng tân hôn chí,
Đới tuyết[4] thư thông cố quốc tình.
Thức tự[5] hướng đồng huynh đệ nghĩa,
Nhân nhi cách vật[6] yếu đương minh.Dịch nghĩa
Nhận của trời chính khí, được khí dương sinh trưởng
Nước phía Bắc, người phương Nam đều biết tên
Khi bay mải miết, nhẹ nhàng đôi cánh khoẻ
Nơi cất tiếng kêu lanh lảnh vang lên hài hoà
Tan băng giá trọng lễ tình tân hôn
Mang theo tuyết, lá thư thông mối tình cố quốc
Hiểu biết thứ tự, giống như nghĩa tình anh em
Người biết mọi sự vật cần phải hiểu rõ lẽ ấy.Bản dịch của Nguyễn Hữu Thăng
Trời cho chính khí thuộc loài dương
Nước Bắc, người Nam thảy tỏ tường
Bay bổng nhẹ nhàng đôi cánh khoẻ
Cất lên lanh lảnh những thanh trường
Giá băng tan đón tình hôn lễ
Thư tuyết mang về nghĩa cố hương
Thứ tự anh em hàng lối chỉnh
Người hay thấy đó lẽ thông thường.
[1] Ý hai câu là chim nhạn là loài chim thuộc dương nên gọi là dương điểu, đó là thiên bẩm. Nhạn khi ấm áp thì bay về phương Bắc, khi giá rét thì bay về phương Nam, cho nên phương Nam, phương Bắc đều biết tên chim.
[2] Lanh lảnh. Bài Bào hữu khổ diệp trong Kinh thi có câu: “Sĩ như quy minh nhạn” (Chim nhạn kêu lanh lảnh).
[3] Tan băng giá. Bài Bào hữu khổ diệp trong Kinh thi có câu: “Sĩ như quy thê, đãi băng vị phán” (Kẻ sĩ rước vợ về nhà lúc băng giá chưa tan).
[4] Mang theo tuyết. Tô Vũ đi sứ Hung Nô bị giữ lại chăn dê ở vùng băng tuyết. Ông viết thư buộc vào chim nhạn, để nhạn bay về đất Hán, đậu ở vườn Thượng Lâm. Vua Hán Vũ Đế đi săn bắt được, biết tin Tô Vũ vẫn còn sống. “Thông mối tình cố quốc” là để nói nhờ chim nhạn đưa thư mà nhà vua biết được tin tức và tình cảm của Tô Vũ.
[6] Thấu suốt lẽ của mọi vật.
[5] Đặc tính của chim nhạn khi bay bao giờ cũng có thứ tự như tình anh em không lộn xộn hàng ngũ.