01/10/2024 14:13Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 28/09/2024 16:45
Nguyên tác
華原駰絡路漫漫，
催節催人強自寬。
流水光陰知老至，
滿庭明月共誰看。
故山天院秋何似，
客館霜多夢亦寒。
不識姮娥曾記否，
四年此夜望鄉關。
Phiên âm
Hoa Nguyên[1] nhân lạc lộ man man,
Thôi tiết thôi nhân cưỡng tự khoan.
Lưu thuỷ quang âm tri lão chí,
Mãn đình minh nguyệt cộng thuỳ khan.
Cố sơn Thiên viện[2] thu hà tự,
Khách quán sương đa mộng diệc hàn.
Bất thức Hằng Nga tằng ký phủ,
Tứ niên thử dạ vọng hương quan[3].Dịch nghĩa
Giong ruổi ngựa trên đất Hoa Nguyên, đường dài miên man,
Thời tiết thúc giục người đi, tự phải gắng thư thái.
Thời gian trôi nhanh như dòng nước, biết tuổi già đang đến,
Trăng sáng đầy sân biết ngắm cùng ai?
Mùa thu ở viện sách quê nhà có giống như nơi này?
Sương rơi nhiều trên quán khách, giấc mộng cũng lạnh lẽo.
Chẳng biết chị Hằng có còn nhớ chăng?
Cũng đêm nay, bốn năm rồi đều ngóng trông về quê hương.Bản dịch của Trần Thị Băng Thanh
Hoa Nguyên đường sứ trải miên man,
Thời tiết xui người gắng tự nhàn.
Ngày tháng nước trôi già đuổi tới,
Đầy sân trăng sáng mình cô đơn.
Quê nhà, viện sách nay sao nhỉ?
Quán khách sương dày lạnh mộng tàn.
Chẳng biết Hằng Nga từng có nhớ,
Trung thu bốn tiết ngóng hương quan.
Nguyên dẫn: “Thập tứ nhật để Xác Sơn huyện công quán, thứ tảo dĩ tiết nhật nhưng trú” 十四日抵確山縣公館，次早以節日仍住 (Ngày 14, đến công quán huyện Xác Sơn, sớm hôm sau vì là ngày tết nên vẫn ở lại).
[1] Chỉ đất Trung Hoa.
[2] Viện sách ở quê nhà. Họ Phan vốn ở xã Ngọc Điền, huyện Thạch Hà, sau chuyển về xã Thu Hoạch, huyện Thiên Lộc (nay thuộc xã Thạch Châu, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh), khoảng đầu thế kỷ XVIII mới nhập tịch về Sài Sơn. Vì vậy Thiên viện ở đây có lẽ là nói quang cảnh nhà cửa ở quê cũ Thiên Lộc.
[3] Nguyên chú: “Giáp Tuất, Ất Hợi, Bính Tý, tam thu lữ hoạn tại kinh ứng đãi, kim niên phụng sứ, cố kết ý cập thử” 甲戌，乙亥，丙子，三秋旅宦在京應待，今年奉使，故結意及之 (Ba mùa thu năm Giáp Tuất, Ất Hợi, Bính Tý [1814, 1815, 1816] đều ở kinh đô [Huế] làm việc, năm nay [1817] phụng mệnh đi sứ, nên kết bài thơ nói đến ý này).