21/09/2024 04:32Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 04/09/2024 07:57
Nguyên tác
秋回不必到琴堂，
琴韻飄揚翠草塘。
宮徵旋音腔雅調，
箜篌按拍譜新章。
風流壓直爭東晉，
聲律猶堪薦泰陽。
樂世和平通四序，
秋殘豈乏養情方。
Phiên âm
Thu hồi bất tất đáo cầm đường,
Cầm vận phiêu dương thuý thảo đường.
Cung chuỷ[1] tuyền âm xoang nhã điệu,
Không hầu[2] án phách phả tân chương.
Phong lưu áp trực tranh Đông Tấn[3],
Thanh luật do kham tiến Thái Dương[4].
Lạc thế hoà bình thông tứ tự,
Thu tàn khởi phạp dưỡng tình phương.Dịch nghĩa
Thu về bất tất phải tới chốn cầm đường,
Điệu đàn du dương đưa tới bờ cỏ xanh.
Tiếng cung, tiếng chuỷ quyện nhau nên xoang điệu hay,
Đàn không hầu theo nhịp phách, phổ vào bài ca mới.
Phong lưu vượt bậc, tranh với đời Đông Tấn,
Thanh luật có thể dâng trước đấng Thái Dương.
Vui đời thanh bình, tiếng đàn thánh thót cả bốn mùa,
Thu tàn, há thiếu phương pháp tu dưỡng tính tình.Bản dịch của Phạm Trọng Chánh
Thu về chẳng phải đến cầm đường,
Đàn điệu du dương đến thảo đường.
Cung chuỷ quyện nhau nên nhã điệu,
Đàn không nhịp phách phổ văn chương.
Phong lưu vượt bậc tranh Đông Tấn,
Thanh luật khôn dâng đấng Thái Dương.
An lạc bốn mùa đàn thánh thót,
Thu tàn đâu thiếu dưỡng tình phương.
Nguyên dẫn: Tiễn thu, lưu thu, tiếc thu, mừng thu; bọn ta đối với mùa thu rất chí tình, đâu chỉ một ý mà thôi. Ý của thai huynh lại ngâm thành năm bài: Cầm, kỳ, thi, hoạ, tửu là lấy cái ý lại “đón thu về” để khởi hứng. Tình quyến luyến đối với mùa thu thật tha thiết. Đệ trộm nghĩ: Cầm, kỳ, thi, hoạ, tửu, người ta ai cũng thích, không lúc nào không. Nay mùa thu đã đi, thần Bạch Đế[5] quay yên ngựa trở về, chẳng sao giữ lại được, ta cũng nên chung vui cùng thời gian, bất tất phải nhớ thu. Vậy nối năm bài “Bất tất”, kể qua chút niềm quê, mong được soi tỏ.
[5] Vị thần phương tây, cho nên coi về mùa thu.
[1] Hai trong ngũ âm: cung, thương, giốc, chuỷ, vũ.
[2] Loại đàn 25 dây do Hầu Huy chế ra thời Hán Vũ Đế.
[3] Đời Đông Tấn có bốn họ phong lưu phú quý là: Vương, Tạ, Đào, Nguyễn.
[4] Chỉ vua Thái đế (tức là Phục Hy). Theo sách Hán thư, Thái đế sai tố nữ gẩy đàn 50 dây, thấy tiếng đàn ai oán, bèn phá đi mà làm thành đàn sắt 25 dây.