23/12/2024 00:05Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 16/03/2015 15:43
Nguyên tác
獻納司存雨露邊，
地分清切任才賢。
舍人退食收封事，
宮女開函近禦筵。
曉漏追飛青瑣闥，
晴窗點檢白雲篇。
揚雄更有河東賦，
唯待吹噓送上天。
Phiên âm
Hiến nạp ti tồn vũ lộ biên,
Địa phân thanh thiết nhiệm tài hiền.
Xá nhân thoái thực[1] thu phong sự,
Cung nữ khai hàm cận ngự diên.
Hiểu lậu truy phi Thanh Toả[2] thát,
Tình song điểm kiểm Bạch vân thiên[3].
Dương Hùng[4] cánh hữu Hà Đông phú[5],
Duy đãi xuy hư tống thượng thiên.Dịch nghĩa
Nhờ ơn mưa móc công việc hiến nạp còn tồn tại,
Địa vị được phân chia rạch ròi trao cho người tài giỏi.
Với chức vụ xá nhân, ông đã hết lòng thu gom những bao bì góp ý,
Và các cung nữ sẽ mở chúng nơi gần bàn tiệc của vua.
Đồng hồ ban mai như có cánh bay nơi hông điện Thanh Toả,
Bên cạnh cửa sổ sáng trưng đang thu thập những thư văn của vua.
Dương Hùng đã từng có bài phú Hà Đông,
Chỉ chờ được khen ngợi là lên tới mây xanh.Bản dịch của Phạm Doanh
Ơn vua, hiến nạp vẫn còn đây,
Chia phần rõ rệt, cậy kẻ hay.
Xá nhân cật lực phong bì góp,
Cung nữ dâng tờ cạnh bữa say.
Bạch vân bên cửa rõ ràng đếm,
Thanh toả đồng hồ sớm như bay.
Phú Hà Đông Dương Hùng đã nộp,
Lời khen chỉ đợi, tiễn lên mây.
(Năm 754)
Hiến nạp sứ tên gọi khác của quỹ sứ 匭使, được lập ra vào thời Đường, là quan chủ trì quỹ viện 匭院 hay quỹ sứ viện, là một cơ quan quản lý các văn thư tâu trình của thần dân, do Vũ Hậu 武后 đề ra vào năm đầu Thuỳ Củng (685), đặt dưới quyền Trung thư tỉnh, cử viên chức mỗi cấp một người, từ gián nghị đại phu tới bổ khuyết, thập di làm tri quỹ sứ. Đặt ở trước cửa công sở một hộp vuông, bốn mặt sơn bốn mầu khác nhau: xanh, đỏ, trắng, đen, mỗi ngày sáng đem ra, chiều cất đi. Bất cứ người dân nào có ý kiến muốn nêu, minh oan chống án, tu chính sửa sai, đề nghị giải quyết vụ kiện, đều được phân loại rồi bỏ vào hộp. Sở dĩ có danh hiệu quỹ sứ, vì vào đời Vũ Hậu, người bỏ vào thùng mà không có thư kể sự việc, hay lại dùng lời lẽ bỗ bã đùa nghịch, nên mới đặt vị quan duyệt các thư, lời tấu. Đời Minh Hoàng vì nghe âm “quỹ” gần với “quỷ” nên quỹ sứ được đổi thành hiến nạp sứ. Năm đầu Càn Nguyên (758) lấy lại tên cũ.
Khởi cư xá nhân hoặc khởi cư chú 起居注 là một chức quan có nhiệm vụ theo sát ghi lại lời nói hành vi của vua. Thời Nguỵ, Tấn cho tới Nam Bắc triều phần lớn trao cho quan trước tác lang kiêm nhiệm. Bắc Nguỵ mới lập ra khởi cư lệnh sử 起居令史 ngoài các chức tu khởi cư chú 修起居注, giám khởi cư chú 監起居注. Đời Tuỳ, trong Nội sử tỉnh lập ra khởi cư xá nhân. Đời Đường, trong Môn hạ tỉnh lập ra khởi cư lang 起居郎 và Khởi cư xá nhân chia sẻ quyền hạn.
[1] Chỉ việc quan lại tiết kiệm của công.
[2] Tên một cung điện đời Đường.
[3] Chỉ thơ văn vua sáng tác. Do câu “Thu phong hề bạch vân phi” 秋風起兮白雲飛 của Hán Cao Tổ.
[4] Tự Tử Vân 子雲, một văn học gia người Thành Đô thời Tây Hán. Thời trai trẻ ham làm phú, học theo Tư Mã Tương Như.
[5] Theo Hán thư 漢書, Dương Hùng truyện 揚雄傳: Hùng cho là vua thiếu thực tế, chẳng bằng quay về mà tìm biện pháp, trử về, dâng bài Hà Đông phú để khuyên can.