18/09/2024 02:03Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 23/06/2024 17:39
Nguyên tác
極目幽篁俯碧涯，
讀騷疇不解憐才。
修能皎潔蘭為佩，
孤憤紆綿石可懷。
湘水逝波千古恨，
郢門殘逕九章哀。
試思姜佐行吟處，
渺渺沙汀擁晚霾。
Phiên âm
Cực mục u hoàng phủ bích nhai,
Độc Tao[1] trù bất giải lân tài.
Tu năng kiểu khiết lan vi bội[2],
Cô phẫn vu miên thạch khả hoài[3].
Tương thuỷ thệ ba thiên cổ hận[4],
Sính[5] môn tàn kính cửu chương ai.
Thí tư khương tá[6] hành ngâm xứ,
Diểu diểu sa đinh ủng vãn mai.Dịch nghĩa
Phóng mắt nhìn rừng trúc thanh u, khom bên nước biếc,
Đọc “Ly tao” ai chẳng cảm tiếc thương tài.
Phẩm chất trong sạch, lấy hoa lan trang sức,
Phẫn uất triền miên, đành ôm đá tự trầm.
Sông Tương sóng dữ, nghìn xưa hờn giận,
Cửa Sính lối hoang, chín chương ai oán.
Hãy nhớ chỗ vừa đi vừa ngâm “khương tá”,
Mênh mông cồn cát cuốn lên bụi chiều.
Nguyên chú: “Miếu ở trên bờ sông Mịch La”.
Tam Lư đại phu vốn là tên quan chức nước Sở, thường dùng chỉ Khuất Nguyên do ông từng giữ chức ấy.
[1] Ly tao, tác phẩm lớn nhất của Khuất Nguyên.
[2] Khuất Nguyên lấy hoa lan làm đồ trang sức là để thể hiện phẩm chất trong sạch của mình.
[3] Khuất Nguyên trung thành mà bị đày ra vùng sông Tương, ông mang tâm trạng u uất, ngày 5 tháng Năm âm lịch ôm đá nhảy xuống sông Mịch La tự tử (Mịch La là nhánh của sông Tương). Ý thơ nhắc lại sự kiện đó.
[4] Ý nói sông Tương, nơi Khuất Nguyên bị đày và cũng là nơi ông tự tử, nghìn năm còn nổi sóng hờn giận.
[5] Kinh đô nước Sở, các vị tiên vương nước Sở đều đóng đô ở đó. Đến đời Sở Hoài Vương phải dời đô đến nơi khác. Khuất Nguyên có viết chương Ai Sính (Thương Sính đô), lời thơ cực kỳ đau thương.
[6] Giọng ngâm nước Sở có tiếng “khương” làm phát ngữ từ, có tiếng “tá” làm trợ từ. Ở đây dùng để chỉ tiếng ngâm thơ của Khuất Nguyên.