Ăn cơm nhà thổi tù và hàng tổng

Khảo dị:

Ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng.

Tù và làm bằng vỏ ốc bể hay bằng sừng trâu, dùng để báo hiệu khi có việc quan hay có động đang trộm cướp, cháy nhà v.v… Việc thổi tù và báo hiệu ngày xưa thuộc nhiệm vụ tuần tráng. Tuần tráng là những người trai tráng không có bằng cấp chức vị gì được cắt ra để trông coi trật tự và an ninh trong làng. Tuần tráng trong xã hội không được lương bổng gì, hàng ngày ăn cơm nhà, làm việc làng. Hằng năm đến vụ gặt, mới được chia nhau một ít thóc tuần gọi là sương túc. Nhưng đi tuần hàng tổng thì sương túc hàng năm cũng không được hưởng. Thổi tù và hàng tổng là nhiệm vụ của tuần tráng hàng tổng. Câu này ngụ ý than phiền về tạp dịch dân đen phải chịu thời xưa. Người ta thường mượn câu này để nói bóng việc làm không có lợi lộc.