Thương Ngô thượng thuỷ ngẫu thành

蒼梧上水偶成

Nguyên dẫn: “Nguyệt tiền sơ cửu tự Minh Ninh^[3] phiếm chu thuận lưu nhi hạ. Bản nguyệt thị nhật để Ngô Châu^[4] đình bạc, các thuyền hộ ổn lý phàm tường vi thượng thuỷ cụ. Thập nhất nhật khai thuyền tòng chi giang chiết lưu nhi thượng. Lưỡng ngạn thổ trướng trùng điệp, dân cư quýnh tịch, giang lưu dụ giác trách hiệp, cơ tích thác lạc, thuỷ thế thoan cấp, vô hữu thương thuyền vãng lai. Chu nhân lãm xanh trì, tẫn nhật hô hào, dụng lực tối vi gian nan.” 月前初九明寧泛舟順流而下。本月是日抵梧州停泊，各船户整理帆檣為上水具。十一日開船從支江浙流而上。兩岸土障重疊，民居敻寂，江流愈覺窄狭，磯磧錯落，水勢湍急，無有商船往來。舟人纜撑持，儘日呼號，用力最為艱難。 (Ngày 9 tháng trước, thuyền từ Minh Ninh thuận dòng xuôi xuống. Cùng ngày tháng này đến Ngô Châu thì dừng thuyền, các nhà thuyền sửa sang buồm lái đầy đủ để thuyền đi. Ngày 11 thì khởi hành theo sông Chi Giang, Chiết Giang mà đi lên; hai bên bờ đất đai mấp mô, dân cư thưa thớt, dòng chảy ngày càng thu hẹp; ghềnh đá lô nhô, thế nước chảy xiết, không có thuyền buôn nào qua lại. Phu thuyền chèo chống suốt ngày hò hét, dùng sức rất vất vả.)

Thương Ngô: Trong lời chú của bài Canh quá Thương Ngô phỏng Cửu Nghi sơn nguyên vận, Phan Huy Vịnh viết: “Từ đời Hán đã coi Thương Ngô là một phủ danh tiếng của Ngô Châu, sách chí ghi rằng Thương Ngô ở trong vùng Ngũ Lĩnh, tiếp liền với cảnh Cửu Nghi”.

[3] Sông chảy qua Minh Ninh, còn có tên là Oanh giang, nằm ở khu vực tây nam khu tự trị dân tộc Tráng, tỉnh Quảng Tây, là một chi lưu hữu ngạn của Tả giang, phát nguyên từ Thập Vạn sơn, chảy qua nhiều nơi, đến huyện Long Châu thì nhập vào Tả giang. Thượng lưu sông chảy trong vùng núi non điệp trùng, trung lưu là bình nguyên lớn phì nhiêu, hạ lưu đoạn Nham Dung sơn hai bờ có nhiều núi cao, lộ ra nhiều vách núi, nhiều nơi có bích hoạ trên vách núi, trong lịch sử là trục giao thông đường thuỷ trọng yếu.
[4] Nay là một thành phố trực thuộc tỉnh Quảng Tây, nằm ở hợp lưu của Quế giang và Tầm giang, thời cổ là quận Thương Ngô.
[1] Theo sách Hoài Nam Tử - Nhân gian huấn, Cửu Nghi còn là một trong năm cửa ải Tần Thuỷ Hoàng chiếm đóng khi tấn công vào đất Việt. Núi Cửu Nghi ngày nay nằm ở phía đông nam thị Vĩnh Châu, tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc.
[2] Nguyên chú: “Thương Ngô bát cảnh, viết: Quế Giang xuân, Long Châu để trĩ, Kim Ngưu tiên độ, Băng Tỉnh tuyền hương, Hoả Sơn tịch diệm, Hạc Cương tịch chiếu, Ngạc Trì dạng nguyệt, Vân Lĩnh tình lam, mang trung bất hạ lãm” 蒼梧八景曰桂江春，龍洲砥峙，金牛仙渡，冰 (nguyên bản viết 水) 井泉香，火山夕焰，鶴崗夕炤，鱷池漾月，雲嶺晴嵐，忙中不暇覽 (Tám cảnh đẹp ở Thương Ngô là: Mùa xuân trên sông Quế; Cột đá Long Châu; Bến tiên Kim Ngưu; Suối thơm Băng Tỉnh; Lửa chiều núi Hoả Sơn; Nắng chiều chiếu trên Gò; Bóng trăng trên sóng Ngạc Trì; Khí núi khi trời hứng nắng ở Vân Lĩnh, công việc bận rộn không lúc nào rảnh rỗi để thưởng ngoạn).