01/10/2024 14:20Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 29/09/2024 07:43
Nguyên tác
千里難關度劍門，
羅豪漢網入王孫。
登墻一遇簫何薦，
公晰終辭蒯徹言。
烹狗藏弓埋宿恨，
解衣推食失前恩。
燕郊寂寂講兵處，
草色蛩聲自曉昏。
Phiên âm
Thiên lý nan quan độ kiếm môn,
La hào Hán võng nhập Vương Tôn.
Đăng tường nhất ngộ Tiêu Hà[1] tiến,
Công tích chung từ Khoái Triệt[1] ngôn.
Phanh cẩu tàng cung[2] mai túc hận,
Giải y thôi thực[3] thất tiền ân.
Yên giao tịch tịch giảng binh xứ,
Thảo sắc cùng thanh tự hiểu hôn.Dịch nghĩa
Cửa ải xa xôi nghìn dặm khó nhọc, mới đo được tài cung kiếm,
Lưới của nhà Hán khắp hào kiệt, có được Vương Tôn.
Lên cao, gặp được Tiêu Hà tiến cử với nhà vua,
Việc công minh bạch, lại được Khoái Triệt hết lời trình báo.
Cất cung giết chó, chôn sâu mối hận,
Sẻ cơm nhường áo, ơn trước đây đã không còn.
Qua chốn luyện quân ngoài đất Yên nay vắng vẻ,
Chỉ có tiếng dế kêu, và sắc cỏ tự sớm tự chiều.
Nguyên chú: “Cấm thành huyện bắc giới Kinh Bích phố, hữu Hàn Tín giảng binh cố xứ” 禁城縣北界荊璧鋪有韓信講兵故處 (Phố Kinh Bích ở phía bắc địa giới huyện thành Cấm, có nơi xưa Hàn Tín giảng binh).
Hàn Tín người đời Hán, quê ở Hoài Âm. Thời hàn vi ông làm nghề câu cá, nhờ Tể tướng Tiêu Hà tiến cử được phong Đại tướng. Trong 5 năm ông đã giúp vua Hán Cao Tổ lập được nhiều chiến công, được phong Tề vương; sau đổi là Sở vương. Có người vu cáo Hàn mưu phản, Hán Cao Tổ vờ đi chơi đất Vân Mộng, bắt về giáng làm Hoài Âm hầu. Sau bị Lã Hậu khép tội giết ba họ. Nơi Hàn Tín luyện quân trước là đất Yên, nay là phố Kinh Bích, tỉnh Hà Bắc.
[1] Tiêu Hà, Khoái Triệt đều là bạn của Hàn Tín và là đại thần nhà Hán. Khi Hàn Tín bị tội tru di, hai người đã giấu nàng hầu của Tín đang có mang vào rừng núi phương nam, nên sau này họ Hàn mới còn dòng giống.
[2] Cất cung giết chó, thủ đoạn tàn ác của các bậc vua chúa gian hùng là sau khi đánh bại kẻ địch thì giết các công thần, vì sợ họ cướp ngôi. Việc đó cũng như đi săn, bắt được mồi rồi thì cất cung đi, giết chó săn, không dùng nữa.
[3] Nhắc lại câu nói của Hàn Tín: “Vua Hán trao ấn Thượng tướng cho ta, cấp cho mấy vạn quân, cởi áo cho mặc, nhường cơm cho ăn; ta nói điều gì vua đều nghe theo, bàn kế gì vua đều dùng, nên ta mới được như thế này”. Ý nói vua Hán đã không còn đối đãi với Hàn Tín như trước.