20/09/2024 16:57Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 19/09/2024 17:05
Nguyên tác
蓼莪長痛古今人，
鍾駟庭闈不逮親。
悲自童年徒涕淚，
報於昊德未涓塵。
萱幃隔絕周三紀，
血絡遺來剩一身。
渺渺故山潢澗味，
天涯夜雨感時辰。
Phiên âm
Lục nga[1] trường thống cổ kim nhân,
Chung tứ[2] đình vi bất đãi thân.
Bi tự đồng niên đồ thế lệ,
Báo ư hạo đức vị quyên trần.
Huyên vi[3] cách tuyệt chu tam kỷ,
Huyết lạc di lai thặng nhất thân.
Miểu miểu cố sơn hoàng giản[4] vị,
Thiên nhai dạ vũ cảm thì thần.Dịch nghĩa
Bài “Lục nga” khiến cho người xưa nay đau đớn dài lâu,
Dẫu được giàu sang nhưng trong sân đã không thể hiếu kính với cha mẹ,
Buồn đau nhỏ lệ từ khi tuổi còn nhỏ,
Mà công đức lớn lao chưa báo đáp được mảy may.
Xa cách hẳn bức màn của mẹ đã ba mươi sáu năm,
Huyết mạch để lại đến nay chỉ sót lại một thân này.
Non nhà mờ mịt mùi rau khe nước suối,
Nơi chân trời, đêm mưa cảm khái vì đúng vào ngày giỗ mẹ.
Phạm Văn Ánh dịch nghĩa.
[1] Tên một bài trong phần Tiểu nhã của Kinh thi, nói về nỗi khó nhọc của người mẹ trong việc sinh dưỡng con cái.
[2] Dẫu được giàu sang, nghĩa là cái vạc và chiếc xe bốn ngựa kéo, để chỉ cảnh giàu sang phú quý.
[3] Bức màn của mẹ, đây là cách nói hình tượng, chỉ người mẹ. Ý thơ nói người mẹ đã mất.
[4] Rau khe nước suối: dịch từ chữ “hoàng giản”. Tả truyện chép: “Giản mao hoàng thuỷ, khả tiến vu quỷ thần” (Rau khe nước suối, đều có thể dâng tiến quỷ thần). Ý nói thức mọn nhưng có lòng cung kính thì cũng có thể dâng cúng quỷ thần, bởi quỷ thần hưởng tấm lòng thành mà thôi. Cả câu ý nói quê nhà ở xa, tác giả đang ở Phú Xuân, nhân ngày giỗ mẹ, chỉ có thể lòng thành tưởng nhớ.