20/09/2024 15:33Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 18/09/2024 22:23
Nguyên tác
未肯乘軒覲紫閽，
不如攜篚訪沙村。
忠蘋信藻門聲遠，
淡菊寒梅野未存。
金馬隱夫無緊著，
魚鴻秀色勝前番。
勸君且作江湖想，
五石浮瓠是大樽。
Phiên âm
Vị khẳng thừa hiên cận tử hôn[1],
Bất như huề phỉ phỏng sa thôn.
Trung tần[2] tín tảo môn thanh viễn,
Đạm cúc hàn mai dã vị tồn.
Kim Mã ẩn phu[3] vô khẩn trứ,
Ngư hồng[4] tú sắc thắng tiền phiên.
Khuyến quân thả tác giang hồ tưởng,
Ngũ thạch phù hồ thị đại tôn[5].Dịch nghĩa
Chưa chịu cưỡi xe đến cửa tía,
Chẳng bằng cắp tráp đến thăm làng bên cồn cát.
Trung hiếu, tảo tần, danh tiếng của gia đình truyền xa,
Cúc nhạt, mai lạnh, ý vị nơi thôn dã vẫn còn.
Người ở ẩn tại Kim Mã không cần vội vàng,
Vẻ đẹp ở Ngư Hồng còn hơn cả khi trước.
Khuyên em hãy làm thơ để nhớ đến cảnh sông hồ,
Chiếc hồ lô nổi trên nước có thể đựng được năm thạch chính là chiếc chén lớn.
Phạm Văn Ánh dịch nghĩa.
[1] Chỉ cửa kinh thành.
[2] Trung hiếu: để nói về đức tính tốt của người đàn ông, ở trong nhà là con hiếu, thờ vua là tôi trung; tảo tần: để chỉ người phụ nữ biết theo pháp độ, biết lo việc thờ cúng tổ tiên.
[3] Người ở ẩn tại Kim Mã, chưa rõ ý, có thể là Kim Mã môn, cổng cung Vị Ương nhà Hán. Có lẽ ở đây ý nói mình tuy làm quan nhưng khép mình giống như một người ẩn dật (Triều Ẩn).
[4] Tức đảo Song Ngư (nay thuộc Nghệ An) và núi Hồng Lĩnh (nay thuộc tỉnh Hà Tĩnh). Ở đây chỉ châu Hoan xưa.
[5] Câu này lấy ý từ thiên Tiêu dao du trong sách Trang Tử. Sách viết: “... Nay ông có một quả bầu có thể chứa được 5 thạch, sao không lo lấy nó làm cái chén lớn (ý nói là thuyền) đặng thả ra chỗ sông hồ, mà cứ lo trái bầu rụng xuống không chứa được gì, thế thì ông còn có cái tâm bất định như cỏ bồng phiêu dạt vậy”. Nguyên chú: “Trước đã có lễ cáo biệt, báo với các bạn bè và người thân về ý muốn về quê, chưa thấy đáp trình, lại lấy thơ để tỏ ý”.