21/12/2024 22:03Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Hán
Đăng bởi Vanachi vào 26/12/2008 22:11
Nguyên tác
上山采蘼蕪，
下山逢故夫。
長跪問故夫：
「新人復何如？」
「新人雖言好，
未若故人姝。
顏色類相似，
手爪不相如。
新人從門入，
舊人從閣去。
新人工織縑，
故人工織素。
織縑日一匹，
織素五丈餘。
將縑來比素，
新人不如故。」
Phiên âm
Thướng sơn thái my vu[1],
Há sơn phùng cố phu.
Trường quỵ[2] vấn cố phu:
“Tân nhân phục hà như?”
“Tân nhân tuy ngôn hảo,
Vị nhược cố nhân xu.
Nhan sắc loại tương tự,
Thủ trảo[3] bất tương như.
Tân nhân tòng môn nhập,
Cựu nhân tòng các khứ.
Tân nhân công chức kiêm,
Cố nhân công chức tố.
Chức kiêm nhật nhất thất[4],
Chức tố ngũ trượng dư.
Tương kiêm lai tỷ tố,
Tân nhân bất như cố.[5]”Bản dịch của Như Quy
Lên núi hái my vu,
Xuống núi gặp chồng xưa.
Bái chào và thăm hỏi:
“Người vợ mới ra sao?”
“Nói năng tuy rằng giỏi,
Nhu mì thua người xưa.
Nhan sắc so sánh được,
Tay khéo lại chẳng như.
Người mới về tới cửa,
Người cũ rời nhà đi.
Người mới dệt lụa vàng,
Người cũ dệt lụa trắng.
Lụa vàng ngày một tấm,
Lụa trắng năm thước dư.
Lụa vàng so lụa trắng,
Người mới chẳng bằng xưa.”
Bài này trong Nhạc phủ thi tập không chép, Ngọc đài tân vịnh đề là cổ thi, Thái bình ngự lãm 太平御覽 chép là cổ nhạc phủ. Đây là một bài thơ tự sự, miêu tả một người vợ bị bỏ khi gặp lại chồng cũ. Thông qua lời đối đáp, người đọc có thể thấy phẩm chất, dung mạo tốt đẹp của người phụ nữ lao động nhưng lại vô cớ bị chồng bỏ, cho thấy sự bất bình đẳng và địa vị người phụ nữ trong xã hội thời đó. Thơ tự sự thông qua hình thức đối đáp là một đặc điểm của nhạc phủ dân ca đời Hán.
[1] Tên một loại cỏ thơm, hoa có thể dùng làm phấn, còn gọi là “giang hao” 江蒿.
[2] Kiểu quỳ bái chào nhưng người thẳng, thể hiện sự cung kính, đoan trang. Đây cũng chính là thể hiện dung hạnh của người cũ.
[3] Ý nói làm các việc thủ công.
[4] Một thất bằng bốn trượng.
[5] Ở đây ý nói người vợ mới và vợ cũ dệt lụa một ngày đều gần ngang bằng, nhưng nếu so chất liệu thì một là lụa vàng, một là lụa trắng, ý nói tuy bề ngoài sấp sỉ như nhau mà phẩm chất lại không bằng, qua đó so sánh bề ngoài và sánh phẩm chất của hai người vợ.