22/12/2024 13:09Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Tây Sơn
Đăng bởi hongha83 vào 21/05/2012 18:48
Nguyên tác
才華不值半文錢，
幸得生來到酒泉。
節屆清明泓一碧，
心安淡薄案三玄。
無能睨世談豪傑，
猶可披書對聖賢。
玉井停涵春水秀，
何妨間植挺之蓮。
Phiên âm
Tài hoa bất trị bán văn tiền,
Hạnh đắc sinh lai đáo tửu tuyền[1].
Tiết giới thanh minh hoằng nhất bích,
Tâm an đạm bạc án tam huyền[2].
Vô năng nghễ thế đàm hào kiệt,
Do khả phi thư đối thánh hiền.
Ngọc tỉnh[3] đình hàm xuân thuỷ tú,
Hà phương gián thực Đĩnh Chi[4] liên.Dịch nghĩa
Tài hoa này chẳng đáng nửa đồng tiền
May được sinh ra, đến bên suối rượu
Khí tiết sáng trong, như vùng nước biếc xanh
Yên lòng đạm bạc, với ba án sách diệu huyền
Không thể ngạo đời, bàn về bậc hào kiệt
Vì còn mở sách ra đối chất thánh hiền
Nước mùa xuân trong, lắng đọng dưới giếng ngọc
Xá gì không học Đĩnh Chi thả một nhành senBản dịch của Lâm Giang
Tài hoa chẳng đáng nửa đồng tiền
May được sinh nơi suối rượu tiên
Khí tiết sáng trong, vùng nước biếc
Tấm lòng thanh đạm, án kinh huyền
Ngạo đời đâu dám bàn hào kiệt
Mở sách còn nên đối thánh hiền
Lắng đọng nước trong nơi giếng ngọc
Xá chi không thả một nhành sen
[1] Suối rượu. Tác giả dùng đảo ý “Trường An xuất lễ tuyền” (Trường An là nơi sản sinh ra suối rượu ngọt) ở bài trên (Dữ dật sĩ Phạm Thời Thấu liên vận kỳ 1). Do đó “suối rượu” ở đây chỉ Trường An tức kinh đô Thăng Long.
[2] Ba án sách. Chỉ sách Chu dịch, Lão tử và Trang tử. Ý thơ nói: yên tâm với cuộc sống thanh đạm để có điều kiện đi sâu vào lĩnh vực huyền diệu của đạo lí.
[3] Tức bài Ngọc tỉnh liên phú (Cây sen trong giếng ngọc) của Mạc Đĩnh Chi. Tương truyền khi Mạc Đĩnh Chi thi đậu, nhà vua thấy tướng mạo xấu xí toan không bổ dụng, ông đã làm bài phú trên để nói lên tài năng và phẩm hạnh của mình. Trong thơ, Ngô Thì Nhậm tự khuyến khích mình nên làm theo Mạc Đĩnh Chi xưa.
[4] Tức Mạc Đĩnh Chi, người làng Lũng Động, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Ông đỗ Trạng nguyên năm Hưng Long 13 (1304). Đời Trần Anh Tông (1293-1314), làm quan đến Tả bộc xạ (tức Thượng thư), đi sứ nhà Nguyên đối đáp trôi chảy.