20/09/2024 09:53Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 02/09/2024 10:02
Nguyên tác
有分操觚履殿堂，
遲遲室漏出銀塘。
御筵夜徹金蓮燭，
詞院晴賡白雪章。
曠世遭逢蛟得雨，
明庭講畫鳳鳴陽。
荊山不是龍來早，
要我揮毫掃八方。
Phiên âm
Hữu phận thao cô lý điện đường,
Trì trì thất lậu xuất ngân đường.
Ngự diên dạ triệt kim liên chúc[1],
Từ viện tình canh Bạch tuyết[2] chương.
Khoáng thế tao phùng giao đắc vũ[3],
Minh đình giảng hoạch phụng minh dương[4].
Kinh Sơn bất thị long lai tảo[5],
Yếu ngã huy hào tảo bát phương.Dịch nghĩa
Có phận bút nghiên bước lên cung điện,
Tiếng giọt đồng trong nhà chầm chậm vang ra ao bạc.
Tiệc rượu vua ban thâu đêm sáng đuốc sen vàng,
Ở viện Hàn lâm, suốt ngày hoạ thơ “Bạch tuyết”.
Cuộc gặp hiếm có ở đời, như giao long gặp mưa,
Ứng đối luận bàn trong triều anh minh, như phượng hót phía đông núi.
Rồng kia ví chẳng sớm tới núi Kinh Sơn,
Ắt cần ta vung ngòi bút quét sạch tám phương.Bản dịch của Phạm Trọng Chánh
Mang phận bút nghiên cung điện vua,
Giọt đồng chầm chậm ngân đường đưa.
Tiệc vua suốt sáng đuốc sen toả,
Ngày hoạ Hàn lâm “Bạch tuyết” thơ.
Hiếm có ở đời long vũ gặp,
Luận bàn triều chính phượng ca lời.
Kinh sơn nếu chẳng Rồng khuất núi,
Quét bút tám phương cần ta thôi.
Nguyên dẫn: Kính tiếp thơ của thai huynh gửi tới, bảo rằng lại được gặp gỡ như lần trước đây là việc khó, thật là điều cảm động đối với thân danh bọn ta, khúc Đan dương[6] ở trước mặt, muôn nỗi cảm hoài, nhân đây làm thơ hoạ lại, mong được soi xét.
[6] Có lẽ là Đan dương từ, tên một cuốn sách do Cát Thắng và Diệp Mộng Đắc cùng xướng hoạ ở đời Tống.
[1] Đèn nến đúc hình hoa sen, thắp ở cung điện vua.
[2] Tên một khúc hát hay. Tống Ngọc trả lời vua Sở: Khách có kẻ hát hay trong đất Sính, mới hát khúc Hạ lý, khúc Ba nhân, thì người hoạ lại kể vài nghìn người. Đến khi hát khúc Bạch tuyết, Dương xuân thì chỉ còn vài trăm người hoạ theo. Vì khúc hát càng cao thì người hoạ càng ít. Sau này trong thi liệu hay dùng chữ Bạch tuyết để nói về thơ hay.
[3] Tam quốc chí chép: “Chu Du dâng sớ nói Lưu Bị không phải con người bị khuất phục mãi để cho người ta dùng, sợ rằng cũng như loài giao long, nếu gặp mây mưa thì không còn ở trong ao nữa”.
[4] Phượng hót ở phía đông núi. Ý thơ xuất xứ ở câu: “Phụng hoàng minh hĩ, vu bỉ triêu dương” trong Kinh thi, ý nói người hiền gặp triều anh minh nên được bày tỏ chính kiến một cách thẳng thắn với nhà vua.
[5] Ý câu thơ nhắc việc vua Quang Trung băng hà.