01/10/2024 14:26Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 28/09/2024 10:28
Nguyên tác
千年去矣好修人，
孤廟荒涼倚夕曛。
莫說九洲非可相，
但知同姓不忘君。
沅湘流水空長往，
杜若餘香宛在聞。
獨把離騷倍惆悵，
憐才未忍詠遺文。
Phiên âm
Thiên niên khứ hĩ hảo tu nhân,
Cô miếu hoang lương ỷ tịch huân.
Mạc thuyết cửu châu[1] phi khả tướng,
Đãn tri đồng tính bất vong quân[2].
Nguyên Tương[3] lưu thuỷ không trường vãng,
Đỗ Nhược[4] dư hương uyển tại văn.
Độc bả “Ly tao[5]” bội trù trướng,
Lân tài vị nhẫn vịnh di văn.Dịch nghĩa
Một con người tận thiện, đã mất qua ngàn năm rồi,
Lạnh lẽo hoang tàn, ngôi miếu trơ trọi nương ánh nắng chiều.
Đừng nói cửu châu không có người làm được thừa tướng,
Chỉ biết người cùng họ chẳng quên ông.
Nước dòng Nguyên Tương vẫn chảy đi mãi,
Hương thơm bên bãi Đỗ Nhược như còn phảng phất.
Một mình nâng thiên “Ly tao” trong tay, càng bội phần buồn bã,
Thương người tài, không nỡ ngâm bài thơ ông để lại.
Nguyên chú: “Tại Tương Âm huyện giang ngạn” 在湘陰縣江岸 (Đền thờ bên sông huyện Tương Âm [tỉnh Hồ Nam]”. Tam Lư đại phu là tên một chức quan nước Sở, tương đương chức Tể tướng. Khuất Nguyên từng giữ chức này thời Chiến quốc. Lúc đầu ông được vua Sở Hoài Vương tin dùng, sau bị gièm pha nên bị đày đi Giang Nam, nhưng lòng ông vẫn nhớ vua, nhớ nước và đau xót thấy nước Sở đang có nguy cơ bị tiêu vong. Tâm tình ấy ông gửi gắm vào danh tác bất hủ Sở từ.
[1] Chín châu theo quy hoạch của thời Hạ, Thương, Chu, cụ thể gồm các châu (theo sách Thượng thư): Ký, Duyện, Thanh, Từ, Dương, Kinh, Lương, Ung, Dự, mà Dự là trung tâm, sau thường chỉ chung Trung Quốc.
[2] Thời Chiến quốc, họ Khuất cùng họ Chiêu và họ Cảnh được gọi là vương tộc tam tính (ba họ hoàng tộc). Như vậy Khuất Nguyên là người trong hoàng tộc “cùng họ”.
[3] Nguyên thuỷ cũng gọi là Nguyên giang, là một chi lưu của Trường Giang, trong địa phận tỉnh Hồ Nam. Tương thuỷ cũng gọi là Tương giang, là một chi lưu chính của sông Trường Giang, chảy từ phía nam lên phía bắc tỉnh Hồ Nam.
[4] Tên một địa danh trong tác phẩm Ly tao của Khuất Nguyên.
[5] Sau khi bị đuổi ra khỏi triều đình, Khuất Nguyên buồn đau, lang thang khắp nơi. Khúc Ly tao được sáng tác trong thời gian đó, là một tác phẩm tiêu biểu của Khuất Nguyên trong Sở từ. Nội dung tác phẩm thể hiện lý tưởng, tình cảm của ông đối với đất nước, nhân dân và cũng thể hiện phẩm cách thanh cao cứng cỏi của ông.