05/10/2024 15:48Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 18/05/2024 11:05
Nguyên tác
梨燈考校專東閣，
棠茇承宣蒞北參。
藩轄綽居俄表地，
風波穩泛信忠帆。
好音遙副彈冠慶，
別緒多期握手談。
十載聯纓諧契分，
清遊蚤在璧池南。
Phiên âm
Lê đăng[1] khảo hiệu chuyên Đông các[2],
Đường bạt[3] thừa tuyên lỵ Bắc tham.
Phiên hạt xước cư nga biểu địa,
Phong ba ổn phiếm tín trung phàm.
Hảo âm dao phó đàn quan khánh,
Biệt tự đa kỳ ác thủ đàm.
Thập tải liên anh hài khế phận,
Thanh du tảo tại bích trì[4] nam.Dịch nghĩa
Khảo đính dưới đèn lê, được chuyên trách điện Đông các,
Có công tuyên dương nhân chính, giữ chức tham chính Kinh Bắc.
Đất gương mẫu yên ổn ở nơi phiên hạt,
Buồm trung tín lướt bình yên qua sóng gió.
Từ xa nghe tin vui đến mừng lễ đi làm quan,
Nhiều lần trong tình ly biệt hẹn nắm tay nhau chuyện trò.
Mười năm giải mũ liền nhau, tình bạn hoà hợp,
Sẽ đi chơi thanh thản ở phía nam bích trì.
Bạn đồng niên họ Nguyễn tức Nguyễn Thế Lịch (1749-1829), còn có tên là Nguyễn Gia Phan, hiệu Dưỡng Hiên, người làng Yên Lũng, huyện Từ Liêm. Năm 26 tuổi, đỗ tiến sĩ. Khi nhà Lê mất, ông ra làm quan với Tây Sơn, giữ chức Thượng thư bộ Lại.
[1] Lưu Hướng đời Hán làm việc hiệu đính sách cổ trên gác Thiên Lộc, một đêm có một cụ già chống gậy lê đứng bên cạnh Hướng và thổi đầu gậy cho sáng lên, soi cho Hướng làm việc. Hướng hỏi thì cụ già xưng là thần Thái Ất, rồi biến mất. Người ta dùng điển này để chỉ quan coi sử quán, hoặc hiệu đính sách vở ở toà Hàn lâm.
[2] Nguyên chú: “Chức Hiệu thư trong triều chỉ có một mình ông bạn họ Nguyễn”.
[3] Bài thơ Cam đường trong Kinh thi có câu: “Tế phế cam đường, vật tiễn vật phạt, Thiệu Bá sở bạt” (Cây cam đường um tùm xanh tốt, chớ chặt chớ phá, đấy là nơi Thiệu Bá nghỉ ngơi). Bài thơ ca ngợi cách cai trị dân của Thiệu Bá. Trong bài tác giả mượn ý thơ Cam đường để ca tụng công đức của nhạc phụ mình hồi còn trấn thủ Lạng Sơn.
[4] Tức trường học, trong bài tác giả dùng để chỉ Văn Miếu.