01/10/2024 14:21Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 28/09/2024 20:15
Nguyên tác
不忍中唐紀律頹，
誓心諸鎮掃風埃。
四年戎幕馳驅後，
二賊蟠根蕩定來。
夷夏縱之欽宿望，
丹青何可狀靈臺。
千秋史筆勞徽古，
遺塚碑銘印錄臺。
Phiên âm
Bất nhẫn Trung Đường kỷ luật đồi,
Thệ tâm chư trấn tảo phong ai.
Tứ niên nhung mạc trì khu hậu,
Nhị tặc[1] bàn căn đãng định lai.
Di Hạ[2] túng chi khâm túc vọng,
Đan thanh hà khả trạng linh đài[3].
Thiên thu sử bút lao huy cổ,
Di trủng bi minh ấn lục đài.Dịch nghĩa
Không nỡ để kỷ cương nhà Trung Đường suy đồi,
Lòng thề quét sạch bụi trần, giữ yên mọi chốn.
Sau bốn năm làm tướng rong ruổi,
Nay đã dẹp yên tận gốc hai bọn giặc cứng đầu.
Cả vùng Di Hạ nếu như đã kính trọng ông từ rất lâu,
Thì có nét vẽ nào mô tả nổi diện mạo tâm linh ông.
Sử bút ngàn năm còn vất vả ngợi ca sự tốt đẹp đời xưa,
Tấm bia trên ngôi mộ còn in dấu rêu xanh.
Nguyên dẫn: “Trịnh Châu nam giới cận kinh điếm đường lộ bàng thạch bi khắc thượng hạng bát tự” 鄭州南界近經店塘，路旁石碑刻上項八字 (Từ ranh giới phía nam Trịnh Châu, đi qua điếm canh đê, bên đường có một tấm bia đá; trên trán bia khắc tám chữ).
Bùi Tấn tức Bùi Độ (765-839), tự Trung Lập, người đời Đường, làm quan dưới triều Đường Hiến Tông (806-820). Ông có công dẹp giặc được phong Tấn quốc công, làm Tể tướng 30 năm. Sau vì bọn hoạn quan lộng quyền, ông cáo quan về nhà ngâm vịnh với các nhà thơ đời Đường đương thời như Bạch Cư Dị, Lưu Vũ Tích.
[1] Thời Đường Hiến Tông, Hoài Thái không phụng mệnh triều đình, quân đội tham chiến đều bại trận, triều đình tranh nhau xin bãi binh. Bùi Độ xin đi thảo phạt, hợp ý vua nên được ban chức Thị lang Chương sự đưa quân đi chống giặc, bắt được Thái Châu, Thứ sử Ngô Nguyên Tế.
[2] Di là người ngoài vùng trung nguyên, Hạ là chỉ Trung Quốc. Các vua chúa Trung Hoa xưa thường coi mình là tộc người văn minh, coi các dân tộc khác là kém phát triển, mọi rợ.
[3] Câu này lấy ý trong câu thơ do chính Bùi Độ đề vào bức vẽ truyền thần của mình: “Thân hình không cao, diện mạo không đẹp, mà sao được làm tướng văn, tướng võ! Chỉ có cái tâm linh thiêng không vẽ được!” Bùi Độ tướng mạo bình thường, nhưng văn võ toàn tài.