21/12/2024 20:10Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 17/09/2024 14:59
Nguyên tác
灞橋青柳帶花煙，
客況悠悠路幾千。
徹夜歡談頻把袂，
臨岐戀盻重催鞭。
征人雪鬢踰橫嶺，
故國霞杯待次年。
珍感文紳相餞意，
屋梁今夜月長圓。
Phiên âm
Bá Kiều[1] thanh liễu đới hoa yên,
Khách huống du du lộ kỷ thiên.
Triệt dạ hoan đàm tần bả duệ,
Lâm kỳ luyến hễ trọng thôi tiên.
Chinh nhân tuyết mấn du Hoành lĩnh,
Cố quốc hà bôi đãi thứ niên.
Trân cảm văn thân tương tiễn[2] ý,
Ốc lương kim dạ nguyệt trường viên[3].Dịch nghĩa
Liễu xanh ở cầu Bá mang thêm hoa và khói,
Tình cảnh của khách là con đường ngàn dặm xa xôi.
Thâu đêm nói chuyện vui vẻ, nhiều lần cầm tay áo,
Lên đường, quyến luyến trông theo, cẩn trọng ra roi thúc ngựa.
Người đi xa tóc mai bạc như tuyết, qua dãy Hoành Sơn.
Nơi cố quốc, chén tràn đầy rượu ngon xin đợi năm sau.
Trân trọng ý đưa tiễn của các vị văn thân,
Rường nhà đêm nay trăng sẽ tròn mãi.
Nguyên dẫn: Giờ Thân ngày 24 tháng trọng đông (tức tháng mười một năm 1793), khởi hành từ Bắc Thành, qua đêm Tương Mai, người thân và bạn là các vị Đại học sĩ, Hiệp biện Thị chiếu, cùng Binh bộ Thị lang, Đốc học, các viên Hàn lâm, đều cùng ngủ lại ở quán khách, sáng sớm hôm sau chia tay lên đường, tình cảm quyến luyến, ghi thành một bài thơ luật.
Phạm Văn Ánh dịch nghĩa.
Tương Mai tức xã Tương Mai, thuộc tổng Hoàng Mai, huyện Thanh Trì, trấn Sơn Nam Thượng, nay thuộc quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội.
[2] Nguyên văn ghi là “tiễn” 踐 nghĩa là “giẫm vào”, hẳn nhầm từ chữ “tiễn” 餞. Vậy hiệu đính.
[1] Cầu Bá là cây cầu xây dựng vào thời Đường, là chỗ bạn bè đưa tiễn nhau đi xa, trước khi ra đi, người ta thường bẻ cành liễu tặng nhau để mong sớm được gặp lại. Ở đây cùng một cách hình tượng, chỉ chỗ chia tay nhau.
[3] Câu này lập ý theo tứ thơ trong bài Mộng Lý Bạch (Mơ thấy Lý Bạch) của Đỗ Phủ thời Đường: “Nguyệt lạc mãn ốc lương, Do nghi chiếu nhan sắc” (Trăng xuống sáng tràn cả rường nhà; Còn ngỡ như đang soi khuôn mặt), sau được dùng để chỉ nỗi nhớ bạn.