Du Tương Sơn tự kỳ 1

遊湘山寺其一

Nguyên dẫn: “Tự tại Toàn Châu thành tây môn ngoại sổ lý, tiền khai biển ngạch, tự Đường thuỷ kinh long phượng tam môn, biển ‘Sở nam đệ nhất thiền lâm’. Tiền đường phụng tứ Đại Thiên Vương, hậu phụng Thế Tông, tả hữu thập bát La Hán tượng; lưỡng bàng lâu các trùng điệp, thể chế hoằng lệ. Do hữu lang thập cấp đăng thế thạch nhập Phủ Vân các, liên các thất tằng tháp phụng Vô Lượng Thọ Phật tượng, hương đăng bất tuyệt. Án: Tục tính Chu, danh Toàn Chân, Hồ Nam Liễu Châu nhân. Phụ đỉnh hoạn chí Thượng thư, mẫu Hùng thị, sinh vu Khai Nguyên Giáp Thìn, thập lục tuế xuất gia; lịch trụ thất thập phong tuyệt đính, hậu phi tích chí Tương sơn, nhân trúc tịnh thổ viện trụ trì. Hàm Thông bát niên nhị nguyệt bát nhật toạ hoá, chân thân bất hoại, thọ nhất bách lục thập lục tuế. kỳ đồ phụng tại tự tháp, hiệu Vô Lượng Thọ Phật. Tống Cao Tông thời tứ tự ngạch ‘Báo Ân Quang Hiếu thiền tự’, kỳ ngạch tháp tứ ngạch ‘Diệu Minh viện’. Minh Vạn Lịch Bính Tuất nhị nguyệt bát nhật, tháp nội dạ tự hoả, kỳ thân giai hoá, duy tồn xỉ cốt. Quảng Tây Đô khổn Lý Đồng Xuân tứ kỳ hương mộc tố tượng, nạp xỉ cốt vu trung, tuế thời phụng sự. Kim tháp hậu thạch cấp thượng hữu tự viện phụng Phật phụ mẫu tượng. Lập thu sứ bộ tự tân thứ nghệ tự tháp đính ngật, phục do tháp nội phức đạo lịch thượng đệ nhất tằng, bằng cao tứ vọng, yên cảnh như hoạ, hựu biến du viện tự các sở.” 寺在全州城西門外數里，前開扁額，自唐始經龍鳳三門，扁楚南第一禪林。前堂奉四大天王，後奉世宗，左右十八羅漢像，兩旁樓閣重疊，體制宏麗。由右廊十級登砌石入府雲閣連閣七層塔奉無量壽佛像，香燈不絕。按俗姓周名全真，湖南柳州人。父鼎宦至尚書，母熊氏，生于開元甲辰，十六歲出家，歷住七十峰絕頂，後飛錫至湘山，因築净土院住持。咸通八年二月八日坐化，真身不壞，壽一百六十六歲。其徒奉在寺塔，號無量壽佛。送高尊辰賜寺額報恩光孝禪寺，其額塔賜額妙明院。明萬曆丙戌二月八日，塔內夜自火，其身皆化，惟存齒骨，廣西都閫李同春賜奇香木塑像納齒骨于中，歲辰奉事。今塔後石級上有寺院奉佛父母像。立秋日使部自津次詣寺塔頂訖，復由塔內複道歷上第一層，憑高四望，烟景如畫，又遍遊院寺各所。 (Chùa ở ngoài cửa tây thành Toàn Châu [thuộc tỉnh Quảng Tây] khoảng vài dặm; phía trước có biển ngạch, là biển tam quan khắc rồng phượng được làm từ đời Đường, biển viết “Ngôi chùa lớn nhất phía nam nước Sở”. Tiền đường thờ tứ vị Đại Thiên Vương; hậu đường thờ Phật Thế Tôn, hai bên tả hữu là 18 pho tượng La Hán. Hai bên chùa có nhiều lầu gác, quy mô rất to đẹp. Từ hành lang bên phải trèo lên độ 10 bậc đá, thì vào được tháp Vân Các, tháp liền bên gác cao 7 tầng; bên trong thờ tượng Phật Vô Lượng Thọ, khói hương không dứt. Xét: Sư ngoài đời họ Chu tên là Toàn Chân, người ở Liễu Châu tỉnh Hồ Nam; cha làm quan cao đến Thượng thư, mẹ họ Hùng. Ông sinh năm Giáp Thìn niên hiệu Khai Nguyên [723], năm 16 tuổi xuất gia đã từng tu hành trên 70 đỉnh núi cao; sau “phi tích” đến Tương Sơn, dựng Tịnh Thổ viện trụ trì. Ngày 8 tháng hai niên hiệu Hàm Thông thứ 8 [867], ông ngồi tự hoá, chân thân không bị rữa nát, thọ 166 tuổi; đồ đệ thờ phụng tại tháp trong chùa, đặt hiệu là Vô Lượng Thọ Phật. Đời Tống, vua Cao Tông [1127-1162] ban cho chùa tấm biển đề “Báo Ân Quang Hiếu thiền tự”, ban biển tháp đề “Diệu Minh viện”. Đời Minh, ngày 8 tháng hai niên hiệu Vạn Lịch (1574), đang đêm tháp tự bốc cháy, chân thân đều hoá chỉ còn lại răng và xương. Quan Đô khổn ở Quảng Tây là Lý Đồng Xuân đã ban cho cây gỗ kỳ hương tạc tượng, đặt răng xương vào trong, phụng thờ. Nay trên bậc đá sau tháp có ngôi chùa phụng thờ phụ mẫu Phật. Ngày lập thu, sứ bộ từ bến sông đến thăm chùa. Lên đến đỉnh tháp xong lại theo đường trong lòng tháp trèo lên tầng cao nhất, từ trên cao nhìn ra bốn phía phong cảnh đẹp như tranh vẽ, tiếp theo lại đi chơi khắp các nơi trong chùa.)

Chùa Tương Sơn dân gọi là Thọ Phật tự (chùa Phật Thọ), nằm ở phía tây thành Toàn Châu, tỉnh Quảng Tây. Núi Tương Sơn cây cối rậm rạp, hang động thâm u, chùa được xây dựng từ năm Hàm Thông thứ 2 (861). Xem thêm lời dẫn.

[1] Một tên hiệu của Phật, nhưng ở đây chỉ vị tăng trụ trì họ Chu sống 166 tuổi, tu hành đắc đạo, khi mất chân thân không nát... Xem thêm ở lời dẫn.
[2] Chỉ chân thân của vị sư tổ trụ trì ở chùa Tương Sơn.
[3] Cây tích trượng của Phật, cũng tượng trưng cho việc tu hành. “Quải tích”, “phi tích” đều nói về việc trụ trì của các sư. Ở đây nói việc sư họ Chu đã từng trụ trì trên 72 đỉnh núi, cuối cùng đến trụ trì tại chùa này.