19/09/2024 08:16Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 03/08/2024 12:19
Nguyên tác
堂堂戎節屬儒紳，
慷慨孤忠戰叛臣。
督使入來兵有陣，
湯州出後國無人。
巖溪不共英雄憤，
天地猶留信義身。
回憶贏輸成幻局，
海風簫颯起沙塵。
Phiên âm
Đường đường nhung tiết thuộc nho thân,
Khảng khái cô trung chiến bạn thần[1].
Đốc sứ nhập lai binh hữu trận,
Thang Châu[2] xuất hậu quốc vô nhân[3].
Nham khê bất cộng anh hùng phẫn,
Thiên địa do lưu tín nghĩa thân.
Hồi ức doanh thâu thành ảo cục,
Hải phong tiêu táp khởi sa trần.Dịch nghĩa
Cờ tiết cầm quân đường đường thuộc về nhà nho,
Lòng cô trung khảng khái, đi đánh kẻ phản thần.
Đốc sứ đã vào, quân bày thế trận,
Thang Châu ra khỏi, nước chẳng còn ai.
Núi khe chẳng chung hận với người anh hùng,
Trời đất còn lưu lại tấm thân tín nghĩa.
Nhớ lại, được thua thành cuộc cờ huyễn ảo,
Gió biển đìu hiu cuốn tung cát bụi.
Năm 1786, Nguyễn Huệ ra Bắc diệt Trịnh phù Lê. Nhưng khi Nguyễn Huệ về Nam, Trịnh Bồng lại lên làm chúa, hiệu là Yến Đô. Phan Huy Ích được chúa Yến Đô sai làm tán lý việc quân Thanh Nghệ để đương đầu với quân Nguyễn Hữu Chỉnh ở Nghệ An. Khi quân Chỉnh kéo ra thì Huy Ích thua ở Hào Môn (bến đò Hào - bến đò Ghép, Thanh Hoá) và bị bắt. Bài thơ này tác giả làm trên đường vào Phú Xuân cảm xúc khi nghĩ lại trận Hào Môn.
[1] Chỉ Nguyễn Hữu Chỉnh.
[2] Tức Thang Cưu Châu, danh tướng thời vua Sùng Trinh nhà Minh. Ông từng giữ chức Đô đốc Thiêm sự, cùng Tả Lương Ngọc dẹp giặc lập nhiều chiến công. Sau vì quân ít thế cô lại vào sâu đất giặc nên bị tử trận. Sử cũ cho rằng: sau khi ông đi khỏi, triều đình nhà Minh không còn ai chống đỡ và đã sụp đổ nhanh chóng.
[3] Ý nói sau khi Phan Huy Ích bị thua ở Thanh Hoá, Nguyễn Hữu Chỉnh kéo quân ra Bắc, nước chẳng còn ai cầm quân chống lại Chỉnh nữa.