22/12/2024 13:27Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 18/09/2024 23:10
Nguyên tác
天機浩蕩思無涯，
掇拾乾坤辨出來。
奇譎有言成意象，
虛明無物動形骸。
百家未必窺玄旨，
千古誰非企絕才。
二十九篇尋窾會，
仙文切莫等齊諧。
Phiên âm
Thiên cơ hạo đãng tứ vô nhai,
Xuyết thập càn khôn biện xuất lai.
Kỳ quyệt hữu ngôn thành ý tượng,
Hư minh vô vật động hình hài.
Bách gia[1] vị tất khuy huyền chỉ,
Thiên cổ thuỳ phi xí tuyệt tài.
Nhị thập cửu thiên[2] tầm khoản hội,
Tiên văn thiết mạc đẳng Tề hài[3].Dịch nghĩa
Cơ trời mênh mang, ý tứ vô bờ,
Gom hết trời đất để biện biệt xuất xứ.
Lời văn kỳ lạ mà thành ra hình tượng sâu sắc,
Trong trẻo thuần khiết, không có vật mà lay động hình hài.
Trăm nhà khác chưa chắc đã nhòm thấy cái ý chỉ huyền diệu,
Ngàn xưa có ai là không ngưỡngmộ bậc tài năng tuyệt vời.
Hai mươi chín thiên, tìm lấy chỗ then chốt,
Văn chương về chuyện tiên thảy đều không thể sánh ngang với chương Tề hài.
Phạm Văn Ánh dịch nghĩa.
Sách Nam hoa kinh do Trang Tử người thời Chiến Quốc trước tác, cũng gọi là sách Trang Tử, là tác phẩm có vị trí đặc biệt trong nền văn hoá Trung Hoa, lập ý khéo léo, hình ảnh kỳ vĩ, giỏi dùng ngụ ngôn... Sau được Đạo giáo liệt vào hàng kinh điển. Nhà nho các đời cũng rất hâm mộ sách này.
[1] Chỉ bách gia thời tiên Tần, cũng chỉ chung các học thuyết tư tưởng khác ngoài Đạo gia.
[2] Sách Nam hoa kinh theo ghi nhận trong phần Nghệ văn chí sách Hán thư thì gồm 52 thiên. Tuy nhiên bản truyền đến nay chỉ có 33 thiên, phân làm nội thiên gồm 7 thiên, ngoại thiên 15 thiên, tạp thiên 11 thiên. Ở đây không rõ Phan Huy Ích nói 29 là những thiên nào.
[3] Theo phần Tiêu dao du trong sách Nam hoa kinh của Trang Tử thì: “Tề hài là sách ghi về các chuyện kỳ quái”. Các sách ghi chuyện kỳ quái sau thuộc loại chí quái và truyền kỳ, đều được xếp vào hạng sách tiểu thuyết. Ở đây ý nói tuy Nam hoa kinh có nhiều chuyện kỳ quái, hình ảnh siêu phàm song không thể xếp chung nó với các loại tiểu thuyết.