Ngô Châu giang thứ

梧州江次

Nguyên dẫn: “Ngô Châu phủ thành nhị diện bao trúc sơn lĩnh, thành ngoại tam giang hợp lưu vi Lưỡng Việt^[6] khâm hầu chi địa. Giang danh Quế Giang^[7], giáp ngạn phàm tường thấu tập, thương hoá tòng Quảng Đông lai giả câu tụ vu thử, phong vật phồn lệ. Thuận lưu hạ sổ lý hứa giang trung phù châu, thị Lưỡng Quảng giao giới xứ. Thành nội hữu trấn đài cập phủ huyện đường đồng trú. Sứ thuyền tự Ninh Minh lai, nhất lộ thuận thuỷ chí thử chuyển nhập tả biên chi giang thượng thuỷ khứ.” 梧州府城二面包築山嶺，城外三江合流為兩粵襟喉之地。江名桂江，夾岸帆檣湊集，商貨從廣東來者俱聚于此，風物繁麗。順流下數里許江中浮洲，是兩廣交界處。城內有鎮臺及府縣堂同住。使船自寧明來一路順水至此轉入左邊支江上水去。 (Thành phủ Ngô Châu, hai mặt được đỉnh núi bao quanh, ngoài thành chỗ ba con sông hợp lưu làm thành nơi trọng yếu của vùng Lưỡng Việt. Tên sông là Quế Giang, bên bờ thuyền bè tụ họp đông đúc, hàng hoá từ Quảng Đông đến đều tụ tập ở đây, phong vật thật phồn hoa tráng lệ. Xuôi theo dòng trên vài dặm, nơi bãi nổi giữa sông là giao giới của Lưỡng Quảng. Trong thành có trấn đài, phủ huyện đường cùng đóng. Thuyền sứ từ Ninh Minh thẳng theo đường thuỷ đến đây, chuyển sang nhánh sông bên trái, rồi ngược dòng đi lên.)

Ngô Châu vị trí tương đương với địa khu thị Ngô Châu, Thương Ngô, huyện Đằng vùng hạ lưu sông Mông của tỉnh Quảng Tây. Thị Ngô Châu thuộc khu tự trị dân tộc Tráng, vùng hợp lưu giữa sông Quế và sông Tây Giang của tỉnh Quảng Tây.

[6] Tức Việt Đông và Việt Tây, cũng tức là hai tỉnh Quảng Đông và Quảng Tây.
[7] Hay sông Quế, là tên gọi của một con sông chảy qua khu vực đông bắc khu tự trị dân tộc Choang (Tráng) ở Quảng Tây, Trung Quốc. Sông Quế là chi lưu cấp 1 của sông Tây Giang, bắt nguồn từ địa phận huyện Hưng An, trong khu vực dãy núi Miêu Nhân.
[1] Chỉ phía nam miền Ngũ Lĩnh, trước là vùng đất Việt.
[2] Tức vua Thuấn. Nguyên chú: “Thuấn Nam tuần thú, băng vu Thương Ngô chi dã. Kim di trủng tại Cửu Nghi sơn, khứ phủ thành sổ thập lý” 舜南巡狩崩于蒼梧之野，今遺塚在九疑山，去府城數十里 (Vua Thuấn đi tuần thú phương Nam, mất ở cánh đồng Thương Ngô, nay còn mộ ở núi Cửu Nghi, cách phủ thành vài chục dặm).
[4] Nguyên chú: “Sĩ vương Nhiếp Thương Ngô huyện nhân, Hán mạt vi Giao Châu thứ sử, giáo ngã quốc văn tự” 士王燮蒼梧縣人，漢末為交州刺使，教我國文字 (Sĩ vương Nhiếp là người huyện Thương Ngô, cuối đời Hán sang Giao Châu làm quan Thứ sử, dạy chữ viết cho nước ta).
[3] Tên sách vở Trung Hoa trước đây chỉ nước ta, vì nước ta ở về phía nam, là xứ nóng.
[5] Tức Lã Động Tân, người Thuần Dương, nên còn gọi là Lã Thuần Dương. Nguyên chú: “Lã tiên hữu: Triêu du bích, mộ Thương Ngô chi cú” 呂仙有朝遊碧，暮蒼梧之句 (Lã tiên có câu nói: Sớm chơi nơi núi biếc, chiều ở đất Thương Ngô).