01/10/2024 14:15Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 28/09/2024 20:44
Nguyên tác
八百諸侯會誓師，
崇朝旄鉞啟周基。
倒戈已北商郊旅，
礪石猶懸太白旗。
湯后尚能慚口實，
文王未必忍心為。
當年宇宙成何象，
作聖全功賴反之。
Phiên âm
Bát bách chư hầu hội thệ sư,
Sùng triều mao việt khải Chu ky (cơ).
Đảo qua dĩ bắc Thương giao lữ,
Lệ thạch do huyền Thái Bạch[1] kỳ.
Thang Hậu[2] thượng năng tàm khẩu thực,
Văn Vương[3] vị tất nhẫn tâm vi.
Đương niên vũ trụ thành hà tượng,
Tác thánh toàn công lại phản chi.Dịch nghĩa
Tám trăm chư hầu, hội quân cùng thề ước,
Cờ búa triều hội lớn, dựng nên cơ đồ nhà Chu.
Đội quân quay giáo, đã đánh bại quân ở cánh đồng [Mục Dã],
Nơi đá mài gươm còn treo lá cờ Thái Bạch.
Vua Thành Thang còn có thể vì thẹn mà có lời tuyên cáo,
Vua Văn Vương chưa hẳn đã nhẫn tâm làm vậy.
Trời đất năm xưa được tạo dựng nên theo hình tượng nào?
Bậc thánh công lao trọn vẹn, nhờ vào việc trở về như xưa.
Mục Dã là nơi Vũ Vương thắng vua Trụ và diệt nhà Thương ở phía nam huyện Kỳ thuộc tỉnh Hà Nam ngày nay. Nguyên chú: “Mục Dã tại lộ tây sổ thập lý hứa thuộc Tuấn huyện giới” 牧野在路西數十里許屬濬縣界 (Mục Dã ở phía tây đường khoảng mấy chục dặm, thuộc địa giới huyện Tuấn).
[1] Vua Vũ diệt Trụ, chém đầu Trụ treo lên cờ Thái Bạch để tỏ rõ đã bình định thiên hạ. Câu này ý nói núi đá thô còn di tích việc Vũ Vương diệt Trụ.
[2] Vua Thành Thang (1783 tr.CN - 1175 tr.CN) khai sáng triều đại nhà Thương. Câu này lấy ý ở thiên Trọng Huỷ chi cáo. Nguyên là sau khi đánh thắng, vua Thang đầy Kiệt ra vùng Sào Nam (nay là vùng đông bắc huyện Sào tỉnh An Huy) cho rằng có việc làm trái đạo mới nói với Tả tướng là “Dư khủng lai thế dĩ đài vi khẩu thực” 予恐來世以台為口實 (Ta sợ hậu thế sẽ đàm tiếu về ta), vì thế mới có thiên cáo do Trọng Huỷ viết, đại ý nói là vua Kiệt hôn ám, dân khổ sở, trời ban cho dân một người tài đức để trị nước, đem lại đời sống an lành cho dân, việc làm của vua Thang là thuận theo mệnh trời.
[3] Tức Chu Văn Vương, vị vua lập ra nhà Chu. Câu này ý nói Văn Vương nhà Chu có lẽ không nỡ làm như vua Vũ (treo đầu vua Trụ trên cờ).