21/12/2024 22:48Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Thuỷ điệu ca đầu
水調歌頭

Tác giả: Lưu Quá - 劉過

Thể thơ: Từ phẩm; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nam Tống, Kim
Đăng bởi Vanachi vào 09/07/2005 02:48

 

Nguyên tác

刀劍出榆塞
鉛塹上蓬山
得之渾不費力
失亦匹如閒
未必古人皆是
未必今人皆錯
世事沐猴冠
老子不分別
內外與中間
酒須飲
詩可作
鋏休撣
人生行樂
何事推彼鬢上班
達則牙旗金甲
窮則褰驢破帽
莫作兩船看
世事只如此
自有識鵰鸞

Phiên âm

Đao kiếm xuất du tái[1]
Duyên tiệm[2] thượng bồng sơn
Đắc chi hỗn bất phí lực
Thất diệc thất như nhàn
Vị tất cổ nhân giai thị
Vị tất kim nhân giai thác
Thế sự mộc hầu quan[3]
Lão Tử bất phân biệt
Nội ngoại dữ trung gian
Tửu tu ẩm
Thi khả tác
Giáp hưu đàn[4]
Nhân sinh hành lạc
Hà sự thôi bỉ mấn thượng ban
Đạt tắc nha kỳ kim giáp[5]
Cùng tắc kiển lư phá mạo
Mạc tác lưỡng thuyền khán
Thế sự chỉ như thử
Tự hữu thức điêu loan[6]

Bản dịch của Nguyễn Chí Viễn

Cung kiếm ra biên ải
Phấn bảng đạt bồng san
Được thời chẳng hao phí sức
Bại cũng cứ du nhiên
Vị tất cổ nhân đều phải
Vị tất nay đều sai hết
Thế sự mộc hầu quan
Lão Tử không phân biệt
Trong, ngoài với trung gian
Rượu nên uống
Thơ cứ vịnh
Kiếm đừng đàn
Ở đời hành lạc
Sao lại làm cho tóc chóng bạc
Đạt thời nha kỳ kim giáp
Cùng thời lừa gầy mũ rách
Chẳng kém cũng không hơn
Cuộc thế chỉ như vậy
Tự có biết điêu loan
[1] Là biên ải phía bắc. Hán thư truyện: Hàn An Quốc “chất đá làm thành, trồng cây du làm biên giới”. Du tái ở đây chỉ rộng về biên ải, ý nói võ tướng ra ngoài biên ải lập công.
[2] Là phấn với bảng thay cho bút giấy, ở đây chỉ văn chương. Bồng sơn tức là danh sơn, cổ nhân làm sách lập thuyền để ở danh sơn truyền cho đời.
[3] Mộc hầu một loài khỉ, gọi là di hầu, giống khỉ này hay đưa chân trước chùi mặt như là gội đầu, nên gọi là mộc hầu. Quan là đội mũ, con khỉ tính nóng nảy, nếu đội mũ cho nó, nó sẽ không để lâu mà quẳng đi ngay. Chính câu "mộc hầu quan" là hình dung người nóng nảy, nhưng về sau người ta dùng ngụ ý khinh bỉ hạng người hư nguỵ, như là con khỉ đội mũ, mặc quần áo, nhìn bề ngoài tưởng người, mà bản chất là khỉ.
[4] Giáp là thanh kiếm, đàn gõ nhịp để hát. Thời Chiến quốc, Mạnh Thường Quân có môn khách là Phùng Huyên lúc mới đầu chưa được Mạnh Thường Quân trọng vọng, Phùng Huyên gõ nhịp vào kiếm hát “Trương kiếm chừ về đi thôi”. Ở đây ngụ ý phẫn khí vì bất đắc chí.
[5] Là nghi vệ trang bị lúc đại tướng quân xuất hành. Nha kỳ là lá cờ lớn của nguyên soái, kim giáp là áo giáp kiên cố và hoa mỹ.
[6] Điêu là thứ chim rất mạnh, mình nó dài tới 3, 4 thước, hai cánh nó xoè ra có thể đến 2 trượng, toàn thân màu tro, ở sau cổ màu đỏ cờ, cuối đuôi màu trắng, mỏ nó to mà quắp có thể bắt được sơn dương, sinh sản ở miền Siberia. Loan thuộc loài chim phượng, có 5 loài thuộc giống phượng, các loài này đủ ngũ sắc, màu đỏ nhiều là chim phượng, màu xanh nhiều là chim loan, màu vàng nhiều là uyên thô, màu tím nhiều là chim nhạc, màu trắng nhiều là chim hộc. Điêu loan ở đây chỉ bậc anh hùng hào kiệt, tất nhiên là sẽ tự có người biết.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Lưu Quá » Thuỷ điệu ca đầu