22/12/2024 08:44Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Đăng bởi Vanachi vào 10/02/2006 20:25
Trong thời Khai Nguyên, thi nhân Vương Xương Linh, Cao Thích, Vương Chi Hoán đồng nổi danh. Lúc bấy giờ tuy đời sống, hoàn cảnh của mỗi người không giống nhau, nhưng họ vẫn thường đi chơi chung. Một ngày kia, trời lạnh, tuyết rơi nhẹ, ba vị thi nhân cùng đến uống rượu tại Kỳ đình. Bỗng nhiên có các linh quan (con hát) ở Lê viên, độ hơn mười người, cũng lên lầu dự tiệc. Nhân đó, ba vị thi nhân đồng hẹn nhau tránh khỏi bàn ngồi, đến bên lò sưởi để nghe ngóng. Trong chốc lát, có bốn cô ca kỹ lần lượt kéo đến. Các cô đều xa hoa diễm lệ, yêu mỵ quyến rũ. Tất cả tấu nhạc và bắt đầu hát, các bài hát đều là những tác phẩm nổi danh đương thời.
Vương Xương Linh cùng các bạn ước hẹn với nhau rằng: “Bọn chúng ta hiện nay đều là những người có tiếng trên thi đàn, nhưng việc hơn kém chưa định được. Nay cứ lặng nghe các linh quan ngâm thơ ai nhiều thì người ấy chiếm ưu hạng vậy”. Trong chốc lát, các linh quan cử nhạc, một cô đào nhịp hát lên rằng:
Hàn vũ liên giang dạ nhập Ngô
Bình minh tống khách Sở sơn cô
Lạc Dương thân hữu như tương vấn
Nhất phiến băng tâm tại ngọc hồ.
Ban đêm đi vào đất Ngô khi mưa lạnh giăng ngang sông. Sáng mai tiễn khách chỉ có ngọn núi Sở cô quạnh. Nếu bạn bè thân thích ở Lạc Dương có hỏi thăm, (thì xin anh đáp rằng lòng tôi đã như) một mảnh lòng băng ở trong bầu ngọc.
Nghe xong, Vương Xương Linh mỉm cười, đưa tay lên vẽ trên tường một dấu hiệu, nói: “Nhất tuyệt cú!”
Lại có một cô khác ngâm rằng:
Khai khiếp lệ triêm ức
Kiến quân tiền nhật thư
Dạ đài hà tịch mịch
Do thị Tử Vân cư.
Mở hộp ra mà nước mắt ướt đầm trên ngực, tìm thấy bức thư của chàng ngày trước. Chốn dạ đài hiu quạnh biết bao nhiêu, nơi đó vẫn là chỗ ở của chàng Tử Vân (tức Dương Hùng).
Nghe xong, Cao Thích đưa tay lên vách vẽ một vòng, nói: “Nhất tuyệt cú!”
Tiếp đến một cô khác ngâm rằng:
Phụng trửu bình minh kim điện khai
Tạm tương đoàn phiến cộng bồi hồi
Ngọc nhan bất cập hàn nha sắc
Do đới Chiêu Dương nhật ảnh lai.
Cầm chổi quét vào buổi sáng khi cửa điện vàng mở ra, tạm cầm quạt phe phẩy mà trong lòng bồi hồi. Mặt ngọc còn không bằng cả nhan sắc của con quạ rét, (vì quạ) còn được hưởng ánh nắng mặt trời ở điện Chiêu Dương.
Nghe xong, Vương Xương Linh lại đưa tay lên vẽ lên tường, nói: “Nhị tuyệt cú!”
Ba cô đã ngâm ba bài, toàn là tác phẩm của Vương Xương Linh và Cao Thích. Vương Chi Hoán tự nghĩ rằng thơ của mình nổi danh đã lâu, bèn nói với hai người kia rằng: “Bọn này đều là những nhạc quan không theo kịp thời trang, những bài họ hát đều là ngôn từ quê mùa của Ba Thục. Còn như những khúc hát như Dương xuân bạch tuyết thì bọn phàm tục này dám bàn đến ư?” Nhân đó bèn chỉ vào một trong những ca kỹ đẹp nhất bọn, nói: “Đến lượt cô này hát, nếu như không phải là thơ của ta, ta nhất định không tranh đua với các anh nữa. Còn nếu như đúng là thơ của ta, các anh nên quỳ lại dưới gối ta, tôn ta làm thầy”.
Nói xong cả bọn vui vẻ cười đợi. Phút chốc, đến lượt cô đào đẹp nhất bọn, búi tóc song hoàn, cất tiếng hát:
Hoàng Hà viễn thướng bạch vân gian
Nhất phiến cô thành vạn nhận san
Khương địch hà tu oán dương liễu
Xuân phong bất độ Ngọc Môn Quan.
Sông Hoàng Hà chảy vào nơi xa tít trong khoảng mây trắng. Một mảnh thành trơ trọi giữa núi cao muôn nhận (đơn vị đo lường thời xưa, ba thước là một nhận). Sáo Khương đừng thổi bài “Oán dương liễu” nữa, vì gió xuân kia cũng không đưa (tiếng sáo) qua được Ngọc Môn Quan đâu.
Tức thì Vương Chi Hoán biểu lộ sự vui mừng, nói với hai người: “Các anh, ta nói có sai đâu!” Nhân đó bèn cả cười. Các linh quan không rõ đầu đuôi, đều hỏi: “Chẳng hay chư vị vui cười chuyện gì thế?”
Vương Xương Linh và các bạn liền thuật rõ mọi việc. Các linh quan đồng thưa rằng: “Bọn tục nhân chúng tôi không nhận ra được bậc thần viên, cúi xin được muôn vàn thanh trọng!” Xong tất cả đều ngồi vào bàn tiệc uống say nằm đến sáng.
Vũ Ngọc Khánh