Chủ đề: Truyện ngắn của Sapardi Djoko Damono

Dogot đang chờ



+ Chúng ta phải đúng giờ. Không được trễ, cũng không thể đến sớm. Dogot vô cùng không thích người không đúng hẹn. Phải chính xác, hoàn toàn chính xác.

- Nếu vậy ta phải đi vội thôi.

+ Ai bảo vậy? Phải đúng giờ! Anh bảo rồi, quá sớm cũng không phải là đúng hẹn.

- Nhưng nếu đến sớm ta có thể chờ tới lúc Dogot xuất hiện. Vậy nên ta đi vội đi.

+ Em biết Dogot là ai không?

- Không quan tâm.

+ Cũng phải. Nhưng nếu không biết, sao ta có thể biết đó là Dogot nếu lát nữa gặp?

- Lạ, khi nãy chẳng anh bảo Dogot đang đợi chúng ta.

+ Vậy sao?

- Có lẽ.

+ Nhưng chúng ta được đợi đúng không. Nếu vậy, quan tâm chi việc biết hay không biết ai đang đợi. Chỉ cần biết là Dogot đang đợi chúng ta. Dogot là ai, không phải việc chúng ta. Thậm chí việc người đang đợi là Dogot hay là ai khác nữa, ta cũng không cần bận tâm. Nhưng vẫn tốt hơn là Dogot đang đợi ta, phải không?

- Làm sao anh biết có người đợi chúng ta?

+ Không quan tâm.

- Nếu vậy có đợi hay không cũng vậy thôi.

+ Là vầy. Nếu có người đợi, lẽ dĩ nhiên phải có người được đợi. Chúng ta được đợi chờ, thì hẳn phải có người chờ đợi. Thì là Dogot chứ sao. Động não chút đi, chờ đợi và được đợi chờ là một cặp. Chúng ta lúc này đây đang được đợi chờ.

- Làm sao anh biết?

+ Không quan tâm.

- Nếu vậy chẳng cần được đợi chờ thì tốt hơn.

+ Không thể được. Thế giới này sẽ không tồn tại nếu không có sự đợi chờ. Em có tưởng được thế giới mà không có người đợi chờ và không có người được chờ đợi không? Em sẽ làm gì đây, nghĩ thử xem? Vậy thôi đâu khó dễ gì.

- Anh có họ hàng với Dogot chứ?

+ Chó chết!

- Đừng có giận. Đã được đợi mà còn giận. Người đợi chờ mới có quyền tức giận, vậy mới hợp lẽ, đúng không? Dogot có họ hàng với anh, phải không?

+ Đồ đần độn!

- Cha anh à?

+ Thế quái nào được.

- Chẳng lẽ anh với Dogot là anh em cùng cha khác mẹ. Đúng vậy chứ? Chớ có giả mù sa mưa. Đúng vậy không. Anh em cùng cha khác mẹ, đúng không?

+ Chó chết!

- Có anh em cùng cha khác mẹ thì việc gì phải xấu hổ. Nhìn xem, máy bay kìa.

+ Thì sao?

- Anh chẳng bảo mình được đợi. Máy bay quan trọng lắm nghen. Được đợi mà.

+ Ý em là người chờ đợi đi máy bay?

- Động não chút đi. Máy bay là việc của người được đợi, không phải của người chờ đợi.

+ Đây không phải là chuyện nhanh châm, đây là chuyện đúng giờ. Phải chính xác.

- Đã vậy anh cứ là người được đợi, em thì không.

+ Không thể được. Cả hai ta đều được đợi, chẳng thể anh được đợi còn em thì không.

- Lạ, sao không được quyền lựa chọn?

+ Chọn lựa gì?

- Thì chọn việc không được đợi. Nếu suy nghĩ đúng lẽ thì hẳn phải được chọn lựa. Anh chọn được đợi, em chọn không được đợi. Mọi việc đều ổn thỏa, đúng không?

+ Chúng ta được đợi, không phải chỉ mình anh. Mà em cũng vậy. Suy nghĩ đúng lẽ là vầy: nếu có người đợi chờ thì hẳn có người được chờ đợi. Em và anh được đợi, dù muốn dù không. Đó mới gọi là suy nghĩ đúng lẽ.

- Ừ, vậy thôi.

+ Khi xe lửa rú còi rời ga, và đoàn người vẫy chào ly biệt, nhân viên trực ga đã vẫy tay với anh và thét lớn. "Nhớ đấy, anh đang được đợi!" Anh nhìn quanh, cho rằng không phải anh ta đang nói với mình, nhưng bà cụ ngồi bên lại bảo viên trực ga đó thật đã vẫy tay chào anh. "Là anh em sao?" bà cụ hỏi. Bà ta không để ý cái lắc đầu của anh. Đến tận lúc nhà ga đã khuất dạng, viên trực ga đó vẫn vẫy tay và anh như nghe rõ tiếng anh ta nói, "Nhớ đấy, anh đang được đợi!"

- Vậy ra anh ta có họ hàng với anh hả?

+ Hôm rồi ở sân bay, viên kiểm vé thì thầm với anh, "Anh đang được đợi, đừng quên đó." Anh không có cơ hội hỏi rõ điều đó bởi hành khách xếp hàng phía sau đã có vẻ nóng vội và xô đẩy anh.

- Anh ta là họ hàng của anh đúng không?

+ Khi lái xe qua một đoạn đường tắc nghẽn đang được đào bới, một gã thợ đào đường cười với anh và nói, "Nhớ nghen, anh đang được đợi." Anh muốn dừng lại hỏi rõ điều đó nhưng dãy xe nối đuôi dài sau anh ngay lập tức bóp còi inh ỏi.

- Anh ta là họ hàng của anh đúng không?

+ Này, em từng bị ai tán chưa?

- Chưa.

+ Từng bị lính Nhật bắn?

- Không, còn chưa sinh ra.

+ Từng bị đập vào đầu?

- Làm gì có.

+ Từng bị cù sao?

- Đừng ác vậy chứ.

+ Vậy thôi, cớ gì hỏi mãi họ có phải họ hàng với anh không?

- Xấu hổ phải không, có anh em làm nhân viên trực ga?

+ Anh nhớ rõ, hắn bảo anh đang được đợi.

- Xấu hổ phải không, có anh em làm nhân viên kiểm vé?

+ Anh khẳng định, hắn bảo anh đang được đợi.

- Xấu hổ phải không, có anh em làm thợ đào dường?

+ Hắn đã nói sự thật, rằng anh đang được đợi.

- Thôi, bỏ đi. Phải vội lên, lát nữa lại trễ hẹn.

+ Em vẫn chưa hiểu sao. Nếu anh được đợi, thì em cũng được đợi. Phải là vậy. Không thể chỉ mỗi mình anh. Anh chỉ tồn tại nếu em tồn tại, đúng không? Và chúng ta tồn tại bởi có người đang đợi chờ - suy nghĩ đúng lẽ là vậy.

- Anh quen Plato?

+ Hỏi lại xem!

- Quen Khổng Tử?

+ Lần nữa!

- Anh quen Gandhi?

+ Nhắc lại đi!

- Là vầy, nếu không quen biết họ sao có thể thông minh đến thế?

+ Được đợi là được đợi, không liên quan gì việc thông minh hay ngu ngốc. Giả như anh thông minh còn em ngu ngốc, thì chúng ta cũng như nhau, lúc này đây đều đang được đợi. Giả như anh ngu ngốc còn em thông minh - nhưng điều đó không thể đâu.

- Mặc dù không thể ta cũng sẽ được đợi chờ. Đó là điều anh muốn nói, đúng không?

+ Đó, vậy mới gọi là thông minh.

+ Vấn đề là hiện giờ chúng ta đang ở đâu. Ta phải có thể đúng hẹn nếu cũng biết Dogot đang ở đâu, đúng không?

- Và Dogot đang ở đâu chúng ta chỉ có thể biết nếu ta biết mình đang ở đâu. Là vậy, đúng không?

+ Em đúng thật là thông minh. Nhưng tại sao chúng ta được đợi?

- Nà, giờ anh bắt đầu ngu rồi. Câu trả lời chẳng rõ ràng sao: vì có người đang đợi. Chấm hết. Em thì lại nghĩ chuyện khác, không phải vì sao chúng ta được đợi mà Dogot đó là ai.

+ Trời, em lại ngu ngốc nữa rồi.

- Tính sau đi. Anh có thể miêu tả Dogot trông thế nào không, đầu hói hay không, trán vồ hay không, bụng bia hay không, chân vòng kiềng hay không, mỏ nhọn hay không. Anh phải miêu tả rõ để lát nếu gặp em có thể chào hỏi, "Chào, Dogot. Vẫn mạnh chứ? Xin lỗi, chúng tôi không thể đúng hẹn. Là vầy, khi nãy mãi tranh cãi quá. Đừng giận nghen, chúng ta vẫn chưa trễ giờ mà."

+ Stop, chúng ta sẽ không thể gặp Dogot nếu không đúng giờ. Đừng có tào lao nữa.

- Vậy sao?

+ Thưa vâng. Và khi nãy em hỏi nào trán nào miệng Dogot trông thế nào. Bộ em tưởng Dogot giống chúng ta, có miệng, có bụng, và những bộ phận khác sao?

- Nếu không có miệng và bụng, làm sao có thể ăn uống?

+ Này, đồ ham ăn, đừng có đánh đồng Dogot với em. Không biết thì không biết, không quen thì không quen. Chẳng cần phải tưởng tượng vớ vẩn đâu.

- Suy nghĩ bình thường chút đi. Nếu không ăn thì làm sao sống.

+ Chẳng có liên hệ gì với việc ăn hay sống hay gì gì đi nữa. Quan trọng là chúng ta phải đúng hẹn. Muốn ăn, muốn sống gì thì tùy.

- Chẳng phải từ đầu chúng ta bàn về Dogot mà theo anh là đang đợi chúng ta, cớ sao anh lại này nọ thế này? Làm thế nào Dogot có thể đợi chờ nếu không có bụng, miệng, và những bộ phận khác?

+ Chuyện của chúng ta là được đợi chờ, chuyện của Dogot là chờ đợi. Chỉ vậy thôi. Bụng biếc gì là chuyện của em.

- Chẳng lẽ chuyện của anh chỉ có não, không cần đến bụng? Chẳng lẽ Dogot, anh em của anh, không có bụng nhưng có não? Là vậy sao? Anh là anh em với Dogot, đúng không? Cũng như nhân viên trực ga,nhân viên kiểm vé, và người thợ đào đường. Dogot là anh em của anh, đúng không? Nếu không phải việc gì anh cứ che dấu ...

+ Dám bảo Dogot là anh em của anh một lần nữa, anh giết.

- Nếu anh giết em, ôi, Chúa lòng lành. Dogot không cần phải đợi em nữa.

+ Ai nói vậy?

- Lạ, có vậy cũng hỏi. Nhìn xem mặt trời đứng bóng rồi. Ta phải vội lên khéo bị Dogot bỏ lại.

+ Đây không phải việc bị bỏ lại. Đây là việc được đợi chờ. Nếu có thể bị bỏ lại, thì mọi chuyện quá đơn giản rồi.

- Em chỉ muốn bị bỏ lại thôi, lát nữa tự mình đi. Chả cần phải được đợi.

+ Tự đi đến đâu? Chúng ta đây đang được đợi, không thể muốn đi đâu là đi tùy thích.

+ Khi anh xuống đồi để gặp em cũng nghe giọng nói từ phía đồng cỏ, "Đừng quên đấy, các ngươi đang được đợi!" Đó là bằng chứng em cũng được đợi, không phải chỉ mỗi anh.

- Nhưng tại sao chỉ hai chúng ta?

+ Sao lại "chỉ". Em và anh đây không tương đồng với "chỉ".

- Sao không phải chỉ một trong hai được đợi thôi?

+ Nếu chỉ một trong hai thì lát nữa sẽ không có người nhắc rằng có người đang chờ đợi. Vậy thì phiền lắm.

- Phiền phức?

+ Ừ, phiền người đang chờ đợi. Phải có người cảm thấy đang được đợi để Dogot không thấy phiền. Chờ đợi người không nhận thấy mình đang được đợi thì chắc hẳn sẽ thấy phiền lắm. Dogot chờ đợi làm quái gì nếu chúng ta không nhận thấy chính mình được đợi?

- Chẳng có việc gì khác ngoài đợi chờ hay sao? Em không hiểu, cớ gì phải phiền lòng chờ đợi và sao lại càng thấy phiền lòng hơn nếu người được đợi không nhận thấy mình được đợi chờ.

+ Dogot chỉ tồn tại khi đợi chờ, phiền hay không có liên quan gì? Hiểu chứ?

- Nếu không phải đợi chờ nữa thì sao?

+ Nếu không đợi chờ thì Dogot không tồn tại, trong khi Dogot phải tồn tại. Bắt buộc.

- Sao lại bắt buộc.

+ Vì chúng ta được đợi.

- Sao lại được đợi?

+ Ừ thì vì có người đang đợi.

- Anh chưa từng đọc sách sao thông minh lạ.

+ Nhớ lấy, trên đời này mọi thứ đều tồn tại thành đôi thành cặp: trời-đất, trái-phải, trên-dưới, xa-gần, thiên đường-địa ngục ...

- Chờ đợi-được chờ đợi!

+ Chính xác. Em bắt đầu hiều rồi đấy.

- Nếu người được đợi gặp người chờ đợi?

+ Không được, và không thể. Làm sao mà trời gặp đất? Nếu gặp gỡ thì chẳng còn là trời và đất nữa, không còn là một cặp đôi nữa. Em nghĩ có thể tưởng được xa và gần gặp nhau? Em có thể tưởng được đêm và ngày gặp mặt? Em có thể tưởng được nam và nữa gặp gỡ?

- Anh và em.

+ Ừ, phải sóng đôi để tồn tại.

- Vậy lát nữa chúng ta gặp mặt Dogot thì sao?

+ Ai bảo chúng ta sẽ gặp Dogot?

- Anh bảo Dogot đợi chúng ta?

+ Ừ, là để có cặp đôi chờ đợi-được chờ đợi.

- Thôi bỏ đi. Được chờ đợi cũng thấy mệt.

+ Được chờ đợi sao lại mệt. Người chờ đợi không mệt thì thôi.

- Sao anh biết?

+ Không liên quan chuyện biết hay không. Dogot đợi chờ và chúng ta được chờ đợi. Và người được đợi không có quyền mệt mỏi, chỉ vậy thôi.

- Nhưng sao có người bảo, "Tôi thấy mệt vì được chờ đợi," Người bảo, "Tôi đã mệt mỏi chờ đợi." Đúng không? Suy nghĩ đúng lẽ.

+ Em lại thông minh rồi đấy, người được đợi không ai bảo mệt cả, đúng không?

- Không điên đấy chứ?

+ Chuyện mệt hay không việc gì phải liên hệ chuyện điên hay suy nghĩ bình thường. Thậm chí liên quan đến chuyện suy nghĩ cũng chẳng có. Em chỉ thích liên hệ những thứ rõ vớ vẩn.

- Như vầy, nếu được chờ đợi không có quyền mệt mỏi, thì đợi chờ cũng không có quyền đó đâu.

+ Ừ, tùy người đợi chờ thôi. Muốn mệt mỏi hay không!

- Lạ, khi nãy chẳng bảo không phía nào được phép mệt mỏi. Sao đây chứ?

+ Sao đây gì chứ?

- Thì là vậy, người chờ đợi. Được phép mệt mỏi, vậy đó?

+ Tùy. Chỉ cần nhớ, chúng ta không được phép mệt mỏi chỉ vì được chờ đợi, đó là luật.

- Vậy ta được phép nghĩ đến điều gì?

+ Được chờ đợi cớ gì phải suy nghĩ.

+ Chúng ta phải đúng giờ. Không được trễ, cũng không thể đến sớm. Và Dogot đang chờ, chúng ta bắt buộc phải được đợi.



(Saigon,
Novembre 11, 2010)
_________________________________________
Bị chú:

1. Tựa gốc: Ditunggu Dogot
2. Truyện ngắn Ditunggu Dogot được Sapardi Djoko viết dựa trên cảm hứng từ một vở kịch của Samuel Beckett, Waiting for Godot công diễn lần đầu vào ngày 5 tháng 1 năm 1953 tại sân khấu Théâtre de Babylone.