Trương Hoa (232-300), tự Mậu Tiên, là người Phạm Dương, Phương Thành (nay là Hà Bắc, Cố An), là nhân vật chính trị,văn học gia, làm quan tới chứ Ti không thời Tây Tấn của Trung Quốc. Thời Tấn Huệ Đế chấp chính, khởi loạn bát vương, Trương Hoa bị Triệu vương Tư Mã Luân sát hại. Thơ của ông cho đến nay còn lưu lại hơn ba mươi bài, nội dung phong phú, từ ngữ trau chuốt, nhưng cách điệu bình thường ít có biến hoá.

"Tráng sĩ thiên" là một bài thơ gồm 20 câu, biểu đạt lí tưởng hào hùng, anh phong hào khí của tráng sĩ, biểu đạt trí tuệ, khát vọng của chính mình một cách tự nhiên, có thể nói đây là một "phong vân" chi tác.

壮士篇

天地相震荡，回薄不知穷。
人物禀常格，有始必有终。
年时俯仰过，功名宜速崇。
壮士怀愤激，安能守虚冲。

乘我大宛马，抚我繁弱弓。
长剑横九野，高冠拂玄穹。
乘我大宛马，抚我繁弱弓。
长剑横九野，高冠拂玄穹。

慷慨成素霓，啸吒起清风。
震响骇八荒，奋威蚋四戎。
濯鳞沧海畔，驰骋大漠中。
独步圣明世，四海称英雄。

Phiên âm: Tráng sĩ thiên

Thiên địa tương chấn đãng,
Hồi bạc bất tri cùng.
Nhân vật bẩm thường cách,
Hữu thuỷ tất hữu chung.
Niên thì phủ ngưỡng quá,
Công danh nghi tốc sùng.
Tráng sĩ hoài phẫn kích,
An năng thủ hư trùng.
Thừa ngã đại uyển mã,
Phủ ngã phồn nhược cung.
Trường kiếm hoành cửu dã,
Cao quan phất huyền khung.
Khảng khái thành tố nghê,
Khiếu trá khởi thanh phong.
Chấn hưởng hãi bát hoang,
Phấn uy diệu dụng nhung.
Trạc lân thương hải bạn,
Trì sính đại mạc trung.
Độc bộ thánh minh thế,
Tứ hải xưng anh hùng.

Dịch thơ:

Đất trời cùng chấn động
Khinh bạc nào biết vơi
Người sống thì đều thế
Chung khởi tất phải thời
Khi xưa đã luồn cúi
Ngỡ một bước lên trời
Tráng sĩ lòng phấn kích
Phận an giữ đạo đời
Đạp chân ngồi chiến mã
Kéo nhẹ cánh cung chơi
Kiếm dài vắt ngang đấy
Mũ cao tỏ mặt ngời
Khảng khái sinh tâm tính
Gió mát nhẹ một hơi
Giật mình xa tiếng sấm
Giáo vung đám muỗi rơi
Bể xanh ven bờ tắm
Đại mạc ruổi khắp nơi
Thế gian mình ta tỏ
Xứng danh anh hùng rồi.

Lời người dịch: Mình tình cờ thấy được bài thơ này trên mạng, tìm hiểu kỹ thấy trên thư viện của Thi Viện lại không có tác giả này. Nhân lúc Hồng Trần phổ nhạc bài hát, mình dịch luôn bài thơ, tuy ngữ khí đều đặn, song ý tứ thi dịch chỉ là tạm bợ, khó có thể chuyển tải hết lời hay của nguyên bản. Nếu có sai sót chi, mong mọi người bỏ qua hay có thể xem là kẻ "múa rìu qua mắt thợ" vậy.

Phương Thuỵ Anh