Về cái chết không hề phóng đại O śmierci bez przesady

Cái chết không biết đùa
không biết những vì sao
không biết những cây cầu
không biết dệt
không biết khai mỏ, làm ruộng
không biết đóng tàu
không biết làm bánh nướng

Trong câu chuyện của chúng ta về dự định tương lai
cái chết can thiệp vào
bằng lời cuối cùng lạc lõng

Cái chết thậm chí không biết
những gì trực tiếp gắn với nghề mình
không biết đào huyệt
không biết đóng kín nắp quan tài
không biết dọn dẹp mình sau chết

Cái chết
làm việc chém giết
một cách vụng về
không thành thạo và không hệ thống
như thể mới bắt đầu học qua từng chúng ta

Chiến thắng là chiến thắng
nhưng có bao nhiêu thất bại
bao cú đấm lệch sai
bao thí nghiệm buộc phải từ đầu làm lại

Đôi khi cái chết không còn sức
để hạ gục một con ruồi đang bay trên không
trong cuộc đua trườn, bò
cái chết thua không chỉ một con sâu bé nhỏ

Tất cả những củ khoai, quả đậu
những cây xấu hổ
những vây cá, huyết quản
lông mao mùa đông và lông chim mùa sinh nở
chứng tỏ sự trễ tràng
trong công việc nhọc nhằn của từng cái chết

Ý định tồi thôi chưa đủ
thậm chí cả sự giúp đỡ của chúng ta
qua các cuộc chiến tranh, đảo chính
với cái chết vẫn còn chưa đủ

Trái tim đạp trong lòng quả trứng
xương của những đứa trẻ sơ sinh ngày một lớn lên
Những hạt mầm bật ra hai chiếc lá đầu tiên
và cả trên những cây cao phía chân trời xa tít

Ai cho rằng cái chết
đầy quyền lực
chính bản thân anh ta
là bằng chứng sổng
rằng cái chết
không phải đầy quyền lực

Không cuộc đời nào
dù chỉ trong giây lát
lại không là cuộc sống vĩnh hằng

Cái chết
luôn đến muộn màng
chính một giây phút đó

Cái chết vô ích vặn tay cầm
của những cánh cửa vô hình
Ai đã kịp vào bao nhiêu
người ấy không thể rút về được những điều đó nữa

Nó không biết đùa,
không thạo về các vì sao
về đào mỏ, dệt kim, trồng trọt, xây cầu,
về nướng bánh hay đóng tàu.

Trong thảo luận của chúng ta cho kế hoạch mai sau
Nó xen vào lời cuối
Lạc đề.

Thậm chí nó không hề
biết những điều liên quan đến nghề của nó
Không biết đào huyệt,
chẳng biết đóng quan tài,
không biết dọn cho tuơm những gì mình đã bộn bày.

Bận giết chóc đầy tay,
nó làm việc vụng về, không hệ thống
không thiện nghệ chuyên sâu
Như thể với mỗi chúng ta, nó thực tập lần đầu.

Chiến công nhiều
nhưng cũng bao thất bại,
bao lần ra đòn bừa bãi
bao phen thử lại từ đầu!

Đôi khi nó chẳng đủ sức đâu,
để giết một chú ruồi trong không khí.
Đã nhiều lần nó bị
thua sâu bướm kia trong cuộc chạy thi.

Tất cả những củ hành, vỏ đậu, rễ bầu kia
những xúc tu, những vây và lỗ thở,
những lông mao mùa đông, những lông mã huy hoàng rực rỡ,
chỉ nói lên bao bộn bề dang dở
trong công việc chán chường của nó mà thôi.

Chẳng ăn thua chi, cái ác ý với đời.
Ngay cả sự tiếp tay của chúng ta trong chiến tranh, đảo chính,
từ trước đến nay, cũng vẫn còn là ít.

Những trái tim trong trứng đang đập nhịp.
Những chiếc xương đang dài ra của trẻ sơ sinh.
Những hạt giống gắng nảy lên hai cánh lá đầu tiên,
đôi khi là cả những cây cao nơi chân trời xa tắp.

Kẻ khẳng định mình quyền năng trải khắp
chính là bằng chứng sống rõ ràng
rằng y bất toàn năng.

Không có cuộc sống nào
dù trong khoảnh khắc -
không bất tử.

Cái chết
luôn chậm chân
đúng một khoảnh khắc này.

Các cánh cửa vô hình, nó gắng sức giật lay
song chỉ là vô ích.
Những điều ai đã kịp làm, dù nhiều dù ít,
tử thần kia không thể xoá đi.

Nó không biết hài hước,
chẳng biết gì về những vì sao, những cây cầu
về dệt vải, đào mỏ, làm ruộng
về đóng tàu hay nướng bánh.

Trong cuộc chuyện trò của ta về kế hoạch ngày mai
nó sẽ chen vào câu chốt
mà câu ấy luôn không ăn nhập.

Nó thậm chí không biết làm những việc
là một phần khi nó tác nghiệp:
đào huyệt
đóng quan tài
dọn những thứ nó bày ra cho sạch.

Bận lo giết chóc
nó làm việc thật lộn xộn
thiếu hệ thống hoặc tập dượt
như thể mỗi chúng ta đều là người đầu tiên nó giết.

Nó hân hoan với những niềm vui chiến thắng,
nhưng biết bao thảm bại
những đòn giáng trượt
và những cuộc tấn công lặp đi lặp lại!

Đôi khi nó chẳng đủ sức
đánh ngã một con ruồi bay lơ lửng.
Với rất nhiều sâu bướm
thi bò, nó thua cuộc.

Tất cả những bầu củ, những vỏ quả
những xúc tu, những vây, những quản bào
bộ lông vũ mùa hợp hoan, và mùa đông là bộ lông mao
cho thấy nó đã tụt hậu
bởi làm việc trễ nải.

Hiểm ác chẳng thể đủ được
và thậm chí ta có giúp nó thêm bằng chiến tranh và đảo chính
vẫn là quá ít.

Những trái tim vẫn đập trong quả trứng.
Xương thịt bé em vẫn lớn.
Những cái hạt, gắng hết sức mình, chồi ra đôi lá mầm bé bỏng
và thường khi là những cây cao ở phía chân trời.

Bất kể ai khẳng định rằng nó quyền năng vô hạn
thì chính nó là bằng chứng sống
rằng điều đó không đúng.

Chẳng có cuộc đời nào
mà không thể là bất diệt
dù chỉ là trong khoảnh khắc.

Cái chết
vào khoảnh khắc ấy luôn đến quá muộn.

Một cách vô ích, nó ráng kéo nắm đấm
của cánh cửa không nhìn thấy được.
Ai đã đến tận đây
bất khả vãn hồi.

On death, without exaggeration

It can’t take a joke,
find a star, make a bridge.
It knows nothing about weaving, mining, farming,
building ships, or baking cakes.

In our planning for tomorrow,
it has the final word,
which is always beside the point.

It can’t even get the things done
that are part of its trade:
dig a grave,
make a coffin,
clean up after itself.

Preoccupied with killing,
it does the job awkwardly,
without system or skill.
As though each of us were its first kill.

Oh, it has its triumphs,
but look at its countless defeats,
missed blows,
and repeat attempts!

Sometimes it isn’t strong enough
to swat a fly from the air.
Many are the caterpillars
that have outcrawled it.

All those bulbs, pods,
tentacles, fins, tracheae,
nuptial plumage, and winter fur
show that it has fallen behind
with its halfhearted work.

Ill will won’t help
and even our lending a hand with wars and coups d’etat
is so far not enough.

Hearts beat inside eggs.
Babies’ skeletons grow.
Seeds, hard at work, sprout their first tiny pair of leaves
and sometimes even tall trees fall away.

Whoever claims that it’s omnipotent
is himself living proof
that it’s not.

There’s no life
that couldn’t be immortal
if only for a moment.

Death
always arrives by that very moment too late.

In vain it tugs at the knob
of the invisible door.
As far as you’ve come
can’t be undone.