Võ Hoành

Võ Hoành (1873-1946) hiệu Ngọc Tiều, là chí sĩ và là giáo viên Đông Kinh nghĩa thục ở đầu thế kỷ XX. Ông sinh tại làng Thanh Liệt, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông (nay là xã Thanh Liệt, huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội), là người nhiệt tình yêu nước, đã từ bỏ cả khoa cử, tích cực tham gia phong trào Đông Du và phong trào Duy Tân. Năm 1907, ông cùng một số nhà yêu nước Nguyễn Quyền, Lương Văn Can, Đào Nguyên Phổ, Dương Bá Trạc,... thành lập Đông Kinh nghĩa thục với mục đích là khai trí cho dân. Để có kinh phí cho trường, Võ Hoành được giao nhiệm vụ lạc quyên tài chính, vận động sự tài trợ của các nhà hảo tâm. Tuy nhiên, trường hoạt động chưa đầy năm thì bị chính quyền thực dân Pháp buộc phải giải tán. Sau vụ chống thuế Trung Kỳ (3-1908) và vụ đầu độc lính Pháp ở Hà Nội (6-1908), Pháp cho bắt nhiều giáo viên của trường và bị đày ra Côn Đảo, trong đó có Võ Hoành.

Năm 1912, Võ Hoành, Nguyễn Quyền, Lương Văn Can được thả về, nhưng buộc mỗi người phải cư ngụ một nơi. Lương Văn Can ở Nam Vang, Nguyễn Quyền ở Bến Tre, còn Võ Hoành ở Sa Đéc. Ông cùng gia đình vào ở tại làng Tân Quy Đông (Sa Đéc), tự sinh sống bằng nghề Đông y và dạy chữ Hán. Mặc dù bị theo dõi, nhưng Võ Hoành vẫn bí mật liên hệ được với các nhà yêu nước như Nguyễn Quang Diêu, Nguyễn Thần Hiến, Dương Bá Trạc,... Sau, gia đình ông có phần khá giả, một phần nhờ vợ và con gái tảo tần buôn bán, nên ông tạo được một số ruộng ở Ba Thê (tức Vọng Thê, thuộc huyện Thoại Sơn, An Giang), mục đích chính là để có tiền tài trợ và có chỗ náu thân khi đồng đội gặp nguy biến.

Sau 9-1945, Võ Hoành và nhiều học trò của ông hăng hái đi theo lực lượng kháng chiến. Do tuổi già, tháng 12-1946, ông qua đời trong chiến khu Đồng Tháp Mười, thọ 73 tuổi. Ban đầu, ông được an táng tại làng Mỹ Hội (Cao Lãnh), sau được cải táng về Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh Đồng Tháp.

Võ Hoành (1873-1946) hiệu Ngọc Tiều, là chí sĩ và là giáo viên Đông Kinh nghĩa thục ở đầu thế kỷ XX. Ông sinh tại làng Thanh Liệt, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông (nay là xã Thanh Liệt, huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội), là người nhiệt tình yêu nước, đã từ bỏ cả khoa cử, tích cực tham gia phong trào Đông Du và phong trào Duy Tân. Năm 1907, ông cùng một số nhà yêu nước Nguyễn Quyền, Lương Văn Can, Đào Nguyên Phổ, Dương Bá Trạc,... thành lập Đông Kinh nghĩa thục với mục đích là khai trí cho dân. Để có kinh phí cho trường, Võ Hoành được giao nhiệm vụ lạc quyên tài chính, vận động sự tài trợ của các nhà hảo tâm. Tuy nhiên, trường hoạt động chưa đầy năm thì bị chính quyền thực dân Pháp buộc phải giải tán. Sau vụ chống thuế Trung Kỳ (3-1908) và vụ đầu độc lính Pháp ở Hà Nội (6-1908), Pháp cho bắt…