Đệ nhị cảnh - Vĩnh thiệu phương văn 第二景－永紹芳聞 • Cảnh đẹp thứ hai - Truyền mãi hương thơm

Lời dẫn: “Thiệu Phương viên: Sa bà châu thụ, phức úc quỳnh anh. Vũ lộ hồng triêm bách huỷ phồn phong sinh sắc, trì đường chân thú tứ thì nùng diễm lưu phương. Vĩnh diễn xuân huy, thiệu văn hương nhạ.” 紹芳園：娑婆珠樹，馥郁瓊英。雨露鴻霑百卉繁豐生色，池塘真趣四時濃豔留芳。永衍春暉，紹聞香惹。 (Vườn Thiệu Phương: Cây ngọc tròn xoe tán, hoa quý ngát hương thơm. Thấm mưa móc trăm cây cỏ tốt tươi sinh sắc, ngát hồ ao bốn mùa hoa đầy rẫy mùi hương. Ánh xuân tràn ngập, hương hoa toả khắp.)

Trong số các bức tranh gương (tranh thơ) mô tả về Thần kinh nhị thập cảnh, Vĩnh thiệu phương văn là một trong những bức tranh hiếm hoi còn giữ lại được tại Huế, hiện treo tại Bảo tàng Mỹ thuật Cung đình Huế. Toàn bộ bài thơ và bức tranh là sự khắc hoạ bằng lời, bằng đường nét, bằng màu sắc phong cảnh tuyệt mỹ của khu vườn Thiệu Phương xưa. Vườn được xây dựng năm 1828, ở phía đông bên trong Tử Cấm Thành. Theo mô tả của sử sách triều Nguyễn, khu vườn này có tường gạch bao bọc chung quanh, cửa chính nằm ở phía nam. Chính giữa vườn là những hồi lang rất độc đáo dẫn ra bốn phía, nối tiếp mãi với nhau như hình chu “vạn” 卐 nên gọi là Vạn Tự Hồi Lang. Ở bốn góc của hồi lang dựng hai ngôi nhà và hai hiên. Nhà ở góc tây nam gọi là Di Nhiên đường, quay mặt về hướng nam. Hiên ở góc đông nam gọi là Vĩnh Phương hiên, mặt quay về hướng đông. Nhà ở góc đông bắc mang tên Cam Xuân đường, quay mặt về hướng bắc. Hiên ở góc tây bắc có tên là Hàm Xuân hiên, mặt quay về hướng tây. Trong vườn, ở phía tây của Vạn Tự Hồi Lang có hai lạch nước đều mang tên là Ngự Câu, thông với hồ Ngọc Dịch ở phía bắc bằng đường cống. Trên bờ phía đông của lạch có đắp một hòn núi nhỏ, tên gọi là Trích Thuý sơn.

Năm Thiệu Trị thứ nhất (1841), vườn Thiệu Phương được sửa sang và xây dựng thêm. Ở phía tây Ngự Câu có điện Hoàng Phúc 5 gian, 2 chái, mái kiểu trùng thiềm, lợp ngói hoàng lưu ly. Phía nam điện có ngôi đình bát giác, biển đề “Nhàn thanh bát biểu”. Phía bắc điện Hoàng Phúc có ngôi đình vuông (phương đình), biển đề “Minh đạt tứ thông”. Các công trình này đến triều Đồng Khánh đều bị triệt giải. Phía bắc của phương đình, gần hồ Ngọc Dịch, có một nhà thuỷ tạ để vua câu cá và hóng mát, biển đề “Lương đình điếu ngư”. Đến năm 1843, ngôi nhà này được làm lại và đổi tên thành Trừng Quang tạ.

Ngày nay, trải qua thời gian và bao biến động của lịch sử, vườn Thiệu Phương xưa hầu như chẳng còn gì. Dấu tích còn lại duy nhất của khu vườn nối tiếng này là chiếc cổng ở phía nam. Trên cổng, người ta vẫn còn đọc được dòng chữ lớn “Ngự chế Thiệu Phương viên môn” và một lạc khoản đề “Minh Mạng cửu niên cát nhật tạo” (Cổng vườn Thiệu Phương - xây dựng vào một ngày tốt, năm Minh Mạng thứ 9 - tức năm 1828).

[Thông tin 1 nguồn tham khảo đã được ẩn]