Người thầy đầu tiên

(Truyện ngắn của Aimatôp)

Khi ngắm trẻ con cắp sách đến trường
nơ cánh bướm đủ màu cài mái tóc
đồng phục tinh tươm
nắng tràn khoé mắt
những bậc thềm thấp chũm dưới chân chim
tôi lại nghĩ về người thầy đầu tiên
như một người mang tên Đuysen,
chẳng hạn...

Để các em tin cuộc đời là ánh sáng
thầy nhóm lửa lên bằng chính cuộc đời thầy
đứng trước các em
một chú lính gầy
quân phục cũ
ủng hồng quân cũ
cuộc cách mạng mang sức trào của lũ
cuốn những ngày tăm tối trôi xa...
nhưng vùng Trung Á còn xa quá Matxcơva
lời thầy nói đắm chìm vào bão tuyết
ngôi trường nhỏ ra đời trong giá rét
bầy trẻ thơ run rẩy đọc vỡ lòng
chưa thể đổi thay nhiều
dù cách mạng thành công
thầy vẫn phải đấu tranh cùng bạo lực
máu đã đổ
như một lời thách thức
cây phong gầy quay quắt giữa phong ba

Giữa gầm gào vó ngựa roi da
giữa thảo nguyên lạnh và sa mạc nóng
tình yêu lặng như một dòng sông rộng
giữ mãi màu xanh đằm thắm cho trời
cây phong thầy trồng lớn lên có đôi
mà ngôi trường cũ chỉ còn là dấu vết
người thầy ấy ra sao
không ai biết
năm tháng...chiến tranh...
Đuy-sen ở đâu rồi?
và tình yêu chưa thổ lộ một lời
thầy nuôi dưỡng thành đôi phong cứng cáp
một lần gọi "Antưnai!"
khi từ biệt
đủ cho cô trò nhỏ nhớ suốt đời
để suốt đời
cô thầm gọi "Thầy ơi!"

Phủi trang sách
hai mươi năm bụi bặm
tạm quên cõi đời thường rối rắm
gặp một thời tuổi trẻ vẫn còn nguyên
Ai – của tôi – người thầy đầu tiên?
như một người mang tên Đuysen,
chẳng hạn...