Thanh Hào Nguyễn Văn Hào

Cách đây hơn một năm (chính xác là ngày 16/11/2008), sau khi long dong khắp các toà soạn báo trong nội đô để “rải thảm bài viết” cho các số báo Tết, về đến nhà thì nhà thơ Thanh Hào, tác giả của Cái trống trường em và bài thơ Bóng mây in trong SGK Tiếng Việt lớp 2 đột ngột bị tai biến mạch máu não. Kể từ đó cho đến nay, ông không thể viết được gì, thậm chí sách báo bạn bè, các toà soạn gửi biếu ông cũng không dám đọc nhiều vì sợ con chữ lại thôi thúc đam mê… mà điều đó theo như vợ ông cho biết đã từng làm ông gục xuống mấy lần…

Bom đánh không chết

Đó là chuyện thật. Năm 1972, khi đó gia đình nhà thơ Thanh Hào vẫn đang còn ở bãi sông Hồng chứ chưa “nhà cao cửa rộng” kiên cố như ở thôn Bắc Biên, phường Ngọc Thuỵ bây giờ, một quả bom B52 dập trúng nhà ông. Ông rùng mình kể: “Quãng 5 giờ sáng, tôi không nhớ được chính xác năm nào mà chỉ biết đang đứng gần cây cau thì nghe tiếng máy bay, rồi tiếng rít gió chói tai từ đâu đó đang đến rất gần nhà mình. Chưa kịp phản ứng gì thì một tiếng nổ lớn tưởng như óc vọt ra ngoài, đất cát bắn lên tung toé, khói bom mù mịt khét lẹt. Quả B52 rơi cách chỗ tôi đứng khoảng 5 thước. Tôi và hai con tôi mỗi người bay đi một hướng. Cái hướng của tôi bị sức ép quẳng đi lạ ở chỗ là khi “đáp xuống” lại chính là đáy của hố bom. Tôi không những không chết mà còn mò lên miệng hố bươi đất tìm kiếm người thân. Nhưng tôi chỉ tìm được vợ, còn hai con tôi thì...”.

Trong bài Tự bạch viết năm 1996, nhà thơ Thanh Hào cũng có nhắc lại “huyền thoại đau thương” này: Tôi từ nhoi khỏi hố bom/Phận nhờ thơ tặng mầm non nên người/Câu vui dâng hiến cõi đời/Câu buồn xin nhận ngậm cười mai sau…

Có lẽ sau lần nhà thơ “nhoi khỏi hố bom” kinh hoàng ấy, trí óc ông phần nào cũng bị ảnh hưởng nên những gì của quá khứ, đã diễn ra trong quá khứ, dù không quên nhưng lại cũng không bao giờ ông nhớ trọn vẹn. Chẳng hạn, khi hỏi nhà thơ tác phẩm Cái trống trường em nhà thơ viết khi nào thì ông chỉ vắn tắt: “Những năm 60 của thế kỷ trước. Viết về cái trống là vì hàng ngày tiếng trống trường học vẫn đều đặn vọng từ trong làng xuống bãi sông. Thế là viết, còn thì năm nào, in vào SGK bao giờ thì… không biết”.