Thiên Mụ hoài cảm

Tương An chỉ tuyệt vọng sau khi Hồng Bảo chết. Lúc bấy giờ văn chương của Tương mới thật ai oán não nùng. Như:

Thiên Mụ hoài cảm

Thiên Mụ rày xem cỏ lướt mây,
Xe loan qua lại dấu còn đây.
Ngọc Hoàng điện trước ngằn rêu lấp,
Di Lặc chùa sau tiếng dế vây.
Thảm lấp Phủ Câu sông một dải,
Sầu giăng Long Thọ núi liền dây.
Cảnh trời sương khói thêm buồn bã,
Còn thiếu quyên kêu xó gốc cây!

Thật là ảm đạm! Tất cả đều nhuộm sắc tang thương! Chỉ còn thiếu có tiếng cuốc kêu nữa thì hoàn toàn là cảnh mất nước! Nghĩa là chỉ còn có người đứng ra tuyên bố rằng “nước đã mất rồi” để minh chứng thực tế hiển nhiên nữa thôi.

Vì sao Tương An lại thốt ra lời nói ấy?

Bởi vì – như trên kia đã nói – Người trong hoàng tộc phần đông ngờ rằng vua Tự Đức không phải dòng Nguyễn Phúc. Mà dòng khác lên nối ngôi nhà Nguyễn tức là nhà Nguyễn đã mất rồi, và theo quan niệm người xưa, vua là nước! Ngôi vua đã về tay kẻ khác tức là nước cũng mất vào tay người khác, chớ còn đâu!

Trong bài này, lòng sầu thảm tuy lai láng nhưng vẫn không che kín được niềm uất hận cố đè nén, cố giấu giếm.