Bốn lần đi thi

(Tả cảnh một ông phán làm việc ở tỉnh xa, bốn lần về Hà thành thi tham biện)

Lần đầu về thi tại Hà thành
Anh em tấp nập đến tiễn hành
Tiệc rượu linh đình thật vui vẻ
Chén thù chén tạc chúc công danh

Đi về tốn bao tiền phí lộ
Thế mà thi cử lại cóc đỗ
Lời chúc hôm xưa chẳng được thành
Anh em an ủi chia buồn hộ

Cách một năm sau lại về thi
Được tiệc trà soàng tiễn chân đi
Bạn rằng: “khoa trước anh đã rủi
Chắc hẳn công danh đến khoá nhì”

Tại mình, tại trời, hay tại số
Mà đến khoa này lại vô bổ?
Bạn lại hỏi thăm chỉ lắc đầu
Không ai chê cười mà sấu hổ

Năm sau, đi thi lần thứ ba
Được vài bốn anh tiễn ra ga
Suông tình đưa mấy lời chúc tụng
Mất cả tiệc rượu lẫn tiệc trà

Khoa này tưởng khác hai khoa trước
Chẳng may trời làm trượt vẫn trượt
Giở về, bạn hỏi thi thế nào?
Cay đắng đáp rằng: “Tớ lại bước!”

Đến bận thứ tư về Hà thành
Bạn hỏi làm gì, nói dối quanh
Không tiệc, không trà, không kẻ tiễn
Một mình lủi thủi lối công danh

Một mình đi thi, một mình biết
Chẳng khiến ai mừng cùng ai tiệc...
Con đường danh lợi, đường chông gai
Phen này có bương đỡ tha thiết

Kết luận
Cái cuộc ganh đua khó lạ nhường
Thấy ai lận đận nghĩ mà thương
Vinh hoa là bả cho người thật!
Một bước công danh, bước đoạn trường