Đề Ông Mặc Đàm thiếu sư tiết nghĩa từ 題翁墨譚少師節義祠 • Đề đền tiết nghĩa thờ ông thiếu sư họ Đàm ở Ông Mặc

Bài thơ này sách Tuyển tập dòng họ Phan Huy (nhánh Sài Sơn) - tập I (NXB Hà Nội, 2022) rút từ Sứ trình tạp vịnh (A.2791) là tập thơ đi sứ của Phan Huy Thực. Tuy nhiên, sách Tuyển tập thơ Hán - Việt (NXB Cảo thơm, 1975) chưa rõ dẫn từ đâu, ghi tác giả là Trần Danh Án với tiêu đề Đề Ông Mặc Đàm thiếu bảo tiết nghĩa từ 題翁墨譚少保節義祠 và nội dung chỉ khác một vài chữ.

Nguyên chú theo sách Sứ trình tạp vịnh: “Ông cử Hồng Đức tiến sĩ, lịch sự Thánh Tôn, Hiến Tôn, Huyền Tôn, Tương Dực, Uy Mục, Chiêu Tôn, sĩ chí Thiếu sư. Quang Thiệu niên gian Mạc thị chuyên bức, Chiêu Tôn Nam bôn, công phụng chiếu quý Giang Bắc cử binh. Sự bất thành, ẩm độc tốt.” 翁舉洪德進士，歷事聖尊憲尊玄尊襄翼威穆昭尊仕至少師。光紹年間莫氏專逼，昭尊南奔，公奉詔歸江北舉兵。事不成飲毒卒。(Ông đỗ tiến sĩ đời Hồng Đức, làm quan dưới các triều vua: Thánh Tông, Hiến Tông, Huyền Tông, Tương Dực, Uy Mục, Chiêu Tông, đến chức Thiếu sư. Khoảng niên hiệu Quang Thiệu (1517-1521), họ Mạc chuyên quyền, Chiêu Tông chạy về Nam, ông vâng chiếu về Bắc Giang cử binh. Việc không thành, ông uống thuốc độc tự tử.)

Xã Ông Mặc còn có tên là làng Me, thuộc huyện Đông Ngàn, nay là làng cổ Ông Mặc, xã Hương Mặc, thuộc Thị xã Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh. Đàm thiếu bảo tức Đàm Thận Huy 譚愼徽, hiệu Mặc Trai, vốn quê ở đây, đỗ đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân năm Hồng Đức thứ 21 (1490) khi 28 tuổi, làm quan trải thờ sáu triều vua: Thánh Tông, Hiến Tông, Túc Tông, Tương Dực, Uy Mục và Chiêu Tông. Ông làm đến các chức Tán trị công thần, Lễ bộ Thượng thư, Tri Chiêu Văn quán, Tú lâm cục kiêm Hàn lâm viện Thị độc, Chưởng Hàn lâm viện sự, Thiếu bảo, Nhập thị kinh diên, tước Lâm Xuyên bá, từng được cử đi xứ nhà Minh, và dự vào Tao đàn Nhị thập bát tú. Khoảng đời Quang Thuận, họ Mạc chuyên quyền lật đổ nhà Lê, vua Chiêu Tông xuất bôn về miền nam, ông phụng mật chiếu về Bắc Giang mộ binh khởi binh chống Mạc. Việc không thành, ông uống thuốc độc chết. Mạc Đăng Dung trọng khí tiết ông, truy tặng tước hầu. Tương truyền sắc rước về đến thôn Cổ Trâu thình lình bắt lửa bốc cháy. Sau Lê trung hưng xếp ông vào hàng Kiệt tiết dực vận công thần, phong làm phúc thần. Di trước có Mặc Trai thi tập, Sĩ hoạn châm quy và 12 bài thơ chép trong Toàn Việt thi lục.

[Thông tin 2 nguồn tham khảo đã được ẩn]