Mơ tổ mắng

Đêm khuya giấc mộng đang mơ màng,
Bỗng chiêm bao thấy cụ Hồng Bàng.
Tay cầm bầu nước xách lể mể.
Vai vác cái cuốc đi vội vàng.
Người cụ cao lớn, mặt đỏ gấc,
Mắt sáng như sao, râu quá ngực,
Miệng rộng như bể, chân như non.
Hầm hầm dường có ý căm tức.
Quát lên một tiếng như sấm vang,
Người đang mơ ngủ đều kinh hoàng.
Mắt nhắm mắt mở chưa kịp dậy,
Cụ đã sừng sững trước đầu giường.
Tay cầm cái cuốc gõ vào sọ.
Tay cầm bầu nước dội vào cổ.
Mắng rằng: “Bây đã tỉnh hay chưa?
Gà gáy tứ tung bây vẫn ngủ!
Cái cuốc bỏ đó, nhà đi đâu?
Bây không thức dậy để giữ lấy
Cuốc ơi! Nước ơi! Đi đàng nào?
Người hãy lấy cuốc đi khai mỏ
Người ta lấy nước nuốt vào cổ,
Cuốc cùng lấy gì vỡ ruộng nương.
Nước cạn lấy gì tưới cỏ cây…
Cuốc còn, cuốc mất, bây không hay;
Nước còn, nước mất, bây trối thây!
Giang sơn cơ nghiệp ta ở đây…
Thôi thôi! Ta chắc cậy gì bây!
Bây chẳng nghĩ công ta khó nhọc,
Mở núi khai sông, những săn sóc,
Nhành Hồng cỗi Lạc mấy ngàn năm,
Truyền lữ nhược tôn riêng một góc.
Trăm trai một bọc, trứng vuông tròn,
Nửa thời bờ biển, nửa về non.
Con Rồng cháu Tiên, ngày đông đúc.
Lúa rừng cá biển mưu sinh tồn.
Văn minh một ngày một bước tiến,
Dần dần thành một cõi văn hiến.
Người chuộng lễ nghĩa, thói thuần lương;
Văn hoá ngàn năm không chút biến;
Cùng nhau gìn giữ nghiệp tổ tông.
Suốt cùng Ngũ Hồ, sông Cửu Long,
Mở mang cõi đất ngày ngày rộng,
Làm cho thêm rạng vẻ non sông.
Đàn bà dễ mấy tay: Trưng, Triệu,
Mình cỡi đầu voi, cờ nổi hiệu.
Quân Ngô quân Hán đã kinh hồn,
Trông dải yếm đào tìm nẻo xéo!
Tài trai giỏi nhứt lớp Trần, Lê,
Ra sức anh hùng cũng gớm ghê.
Mấy trận Chi Lăng cùng Vạn Kiếp
Quân Tàu hóng gió cút ngay về!
Như thế mới thật con cháu cụ.
Làm trai không thẹn, gái không hổ
Bây sao chẳng ngắm các gương xưa.
Luống chịu cúi đầu, ràng buộc cổ?
Vẫy đuôi ngẩng mặt theo sau người,
Chờ chực nước dãi, trông ngóng hơi,
Nhà mình mà hoá đi ở đậu,
Cơm mình mà phải đi nhặt rơi?
Giết con cho mắm, nhắm mắt nuốt,
Chém cha chia canh, chẳng buốt ruột.
Vỡ nhà nát nước, giả ngẩn ngơ,
Xẩy nghé, tan đàn, không biết xót!
Gái đi rước khách, trai đi hầu,
Cậy thế cậy thần loè lẫn nhau.
Nhái lớn chực nuốt những nhái bé!
Gầy róc xương thịt, béo ép dầu…
Lại còn lên mặt những tên lệnh,
Đưa nhau làm cỗ cúng ông Hễnh,
Săn cầy săn cá lên tâng công
Kiếm bát canh thừa miếng ăn cặn
Xưa kia quan lại có thế đâu?
Bây giờ quan Phủ lại nên giàu
Đua nhau bòn máu và hút mủ
Đua nhau ruộng ruộng cùng cao lầu
Phá sạch hết thảy nền lễ nghĩa
Quên những tất cả tính liêm sỉ.
Đứa theo nết sói với lòng beo,
Học những thói ma cùng chước quỷ.
Làm cho lây hại lũ thanh niên
Dần dà tập nhiễm thành thói quen.
Mặt Tiên mũi Rồng vẻ tuấn tú,
Vai trai cổ ngựa, đành ngu hèn.
Bây tự đào hang cùng phá tổ,
Trách nào diều tha lại quạ mổ!
Mưa Âu gió Mỹ nhiễm lâu vào,
Tam Đảo, Tản Viên có ngày đổ!
Vậy mà bây khoe đời văn minh!
Văn minh đâu dùng sự chiến tranh.
Vậy mà bây cậy có nhân đạo,
Nhân đạo đâu cướp cháo chúng sinh!
Nếu không kiếm cách để tự lập.
Yếu hèn quyết có ngày chết dập!
Bây ơi! đem con gửi quạ già,
Chắc đâu quạ già khỏi ăn cắp?
Ta chẳng mong bây chắc cậy người,
Ta chẳng mong bây cầu cứu ai!
Ta chỉ mong bây thương nước Tổ!
Ngọt cùng chịu ngọt cay cùng cay,
Ta rất mong bay trước cảnh tình,
Lấy cách văn minh để cạnh tranh.
Tích cực chẳng xong dùng tiêu cực,
Cốt sao khôi phục quốc quyền mình.
Ta rất mong bày trọng quốc tuý,
Khuyên nhau gìn giữ lấy luân lý.
Khiến cho người khỏi hoá ra ma,
Mất tiếng nghìn năm trước lễ nghĩa.
Ta rất mong bay thương lẫn nhau,
Chị ngã em nâng trước bảo sau.
Nồi da xáo thịt, lòng sao nỡ?
Củi đậu đun đậu dạ càng đau,
Nước ta bây giờ củi hết kiệt,
Danh giáo, cương thường lại bại liệt.
Bây giờ ngơ ngẩn đợi gì ai?
Cá chậu chim lồng lo chẳng chết?
Bây coi Nhật Bản cùng Xiêm La!
Xưa kia danh tiếng nào bằng ta?
Mà nay đứng giữa vùng Đông Á.
Dân giàu nước mạnh, bao vinh hoa.
Nay ta trông thấy lũ con cháu,
Mặt muối mày tro, càng đớn đau.
Liệu mà tỉnh! tỉnh… đứng ngay lên!
Cuốc đây, Nước đây! Nhặt lấy mau!…
Mở bừng mắt dậy, hoá chiêm bao,
Trông theo nào thấy cụ đâu nào?
Vội vàng cầm bút chép lời cụ,
Đồng bào! Đồng bào! Ta tính sao?