Tác giả cùng thời kỳ
Dịch giả nhiều bài nhất
Tạo ngày 26/09/2008 20:06 bởi
hongha83, đã sửa 2 lần, lần cuối ngày 06/05/2010 10:43 bởi
Vanachi Nguyễn Cao 阮高 (1837-1887) tên đầy đủ là Nguyễn Thế Cao, hiệu Trác Phong 卓峰, sinh năm Đinh Dậu (1837) tại làng Cách Bi, huyện Quế Võ. Nguyễn Cao sinh ra trong một gia đình có truyền thống nho học, khoa bảng: thân phụ là Nguyễn Thế Hanh từng đỗ đầu thi Hương, làm Tri huyện các huyện Thạch An, Tiên Minh, Thuỷ Đường. Thân mẫu là Nguyễn Thị Điềm thuộc dòng họ võ quan Nguyễn Đức quê ở Quế ổ. Vốn sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước, khoa bảng, Nguyễn Cao sớm mang trong mình một tấm lòng yêu quê hương đất nước tha thiết, khí phách của một bậc quân tử nho học.
Năm 1867, Nguyễn Cao thi đỗ Giải nguyên khoa Đinh Mão tại kỳ thi Hương nhưng không ra làm quan ngay, mà xin về quê mở trường dạy học. Khi ông ra làm quan cho triều đình nhà Nguyễn thì cũng là lúc thực dân Pháp tiến hành xâm lược Bắc Kỳ lần thứ nhất.
Sau khi thực dân Pháp chiếm thành Hà Nội tiến hành đánh mở rộng ra các vùng ngoại thành, trong đó có Gia Lâm. Nguyễn Cao lúc đó đang giữ chức Tán lý quân vụ tỉnh Bắc Ninh, cùng với Ngô Quang Huy đã tập hợp nghĩa quân phối hợp với Phạm Thận Duật, Trương Quang Đản bao vây thành Hà Nội, đánh bật đồn bốt của giặc tại Gia Lâm ngày 4-12-1873, sau đó kéo quân về Siêu Loại. Tiếng súng chống xâm lược Pháp của ông không chỉ mở đầu cho phong trào yêu nước chống thực dân Pháp xâm lược ở tỉnh Bắc Ninh, mà còn góp phần dấy lên phong trào yêu nước chống Pháp của các sỹ phu và nhân dân nước ta lúc bấy giờ.
Cũng vào thời gian ấy, bọn phỉ đánh phá, cướp bóc một số tỉnh miền núi phía Bắc (trong đó có tỉnh Bắc Giang), Nguyễn Cao đã chỉ huy đánh dẹp được bọn chúng, giữ yên cho dân chúng. Ông được triều đình nhà Nguyễn bổ làm Tri huyện Yên Dũng, rồi Tri phủ Lạng Giang. Khi đương chức ông xin triều đình cho dân khai khẩn ruộng đất hoang ở vũng Nhã Nam, Phú Bình lập nhiều trang ấp, làng xóm. Vì vậy nhân dân một số làng xã ở đây đã thờ ông làm Thành hoàng làng.
Năm 1882 thực dân Pháp tiến đánh Bắc Kỳ lần thứ hai, Nguyễn Cao đem quân về đánh địch tại Gia Lâm và sau đó đem quân bao vây thành Hà Nội. Đến ngày 27-3-1883 ông đem quân đánh vào phố hàng Đậu, Cửa Đông (Hà Nội), sau đó rút quân về phía bắc sông Hồng. Ngày 15-5-1883, Nguyễn Cao chỉ huy nghĩa quân đánh một trận lớn tại Gia Lâm. Trận này ông bị thương nặng, nhưng vẫn giữ ý chí chiến đấu. Ông tiếp tục chỉ huy nhiều trận đánh địch ở các nơi như Phả Lại, Yên Dũng, Quế Dương, Võ Giàng, Từ Sơn, Thuận Thành.
Năm 1884 khi thành Bắc Ninh thất thủ, Nguyễn Cao rút quân về thành Tỉnh Đạo, phối hợp với Nguyễn Thiện Thuật, Ngô Quang Huy lãnh đạo phong trào “Tam tỉnh Nghĩa Đoàn” hoạt động rộng khắp trên các địa bàn Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Hà Tây. Ngày 27-3-1887, tại một trận đánh ở làng Kim Giang (Hà Tây) ông bị thực dân Pháp bắt. Giặc dùng mọi thủ đoạn dụ dỗ, mua chuộc, nhưng đều bị Nguyễn Cao cự tuyệt. Ông đã tự rạch bụng để tuẫn tiết. Không khuất phục được ông, ngày 14-4-1887 thực dân Pháp đã đem ông ra chém đầu tại vường Dừa (Hà Nội).
Nguyễn Cao không chỉ là một người yêu nước, ông còn là nhà thơ, nhà văn hoá lớn. Ông để lại nhiều tác phẩm thơ văn và được các nhà nghiên cứu đánh giá là xứng đáng vào hàng ngũ của dòng văn thơ yêu nước chống Pháp cuối thế kỷ thứ XIX.
Nguyễn Cao là người yêu quê hương tha thiết. Văn bia Văn chỉ do chính ông soạn văn vào năm 1876 và cho khắc vào năm 1877 hiện còn lưu giữ được ở đình làng Cách Bi, đã cho biết khá rõ về ông. Ông là một trong số những người có công di dời làng từ ngoài đê vào trong nội đê để tránh lụt lội và là người cho xây văn chỉ của làng để đề cao truyền thống hiếu học, đề ra thuần phong, mỹ tục cho quê hương.
Tên tuổi và công trạng của Nguyễn Cao đã được sử sách lưu danh. Nhân dân nhiều địa phương (mà trước kia ông từng khai lập làng xóm, đóng quân đánh giặc) đã lập đền thờ hoặc thờ ông là Thành hoàng làng. Tên ông được đặt cho một trong những đường phố lớn của thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Bắc Ninh; nhiều trường học đã mang tên ông. Đối với nhân dân tỉnh Bắc Ninh, Nguyễn Cao là biểu tượng của tinh thần yêu nước, thương dân và đánh giặc bảo vệ quê hương đất nước.
Tác phẩm của ông hiện còn Trác Phong thi văn tập 卓峰詩文集.
Nguyễn Cao 阮高 (1837-1887) tên đầy đủ là Nguyễn Thế Cao, hiệu Trác Phong 卓峰, sinh năm Đinh Dậu (1837) tại làng Cách Bi, huyện Quế Võ. Nguyễn Cao sinh ra trong một gia đình có truyền thống nho học, khoa bảng: thân phụ là Nguyễn Thế Hanh từng đỗ đầu thi Hương, làm Tri huyện các huyện Thạch An, Tiên Minh, Thuỷ Đường. Thân mẫu là Nguyễn Thị Điềm thuộc dòng họ võ quan Nguyễn Đức quê ở Quế ổ. Vốn sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước, khoa bảng, Nguyễn Cao sớm mang trong mình một tấm lòng yêu quê hương đất nước tha thiết, khí phách của một bậc quân tử nho học.
Năm 1867, Nguyễn Cao thi đỗ Giải nguyên khoa Đinh Mão tại kỳ thi Hương nhưng không ra làm quan ngay, mà xin về quê mở trường dạy học. Khi ông ra làm quan cho triều đình nhà Nguyễn thì cũng là lúc thực dân Pháp tiến hành xâm…
Đăng nhập bằng Facebook