Những ngày cuối năm, mưa bụi mịn màng như rây giữa khoảng trời báo hiệu mùa xuân đang dần tươi mới và rạng rỡ. Chút giá lạnh của những ngày tàn đông còn sót lại đâu đó trên những vòm cây và góc phố. Ngày rộn ràng hơn, tất bật hơn và dường như khi người ta cần thì ngày cũng ngắn hơn. Hình ảnh những người phụ nữ tay xách, nách mang chân đi không bén đất trên những nẻo đường quê và đâu đó giữa phố phường chật hẹp, bộn bề gợi lên hình ảnh năm xưa của mẹ tôi.

Tôi nhớ mẹ. Nhớ thời thơ ấu. Nhớ dáng mẹ hiền tần tảo ngược xuôi chạy chợ trong những ngày giáp Tết để cho các con có được những ngày ấm áp, no đủ. Hình ảnh đó gợi lên sự liên tưởng gà mẹ chắt chiu tìm mồi cho bầy con chiu chít. Cách đây mấy năm, lúc mẹ còn sống, thấy tôi buổi sáng chỉ uống cà-phê rồi đi làm, mẹ chậm chạp bước lại cạnh tôi và bất ngờ nhét tiền vào túi áo. Mẹ bảo trên đường đi làm, ghé quán ăn điểm tâm kẻo đói. Mẹ sợ tôi không có tiền hoặc tưởng tôi hết tiền. Tôi cười và hét vào tai mẹ: “Mẹ ơi, con làm việc gần về hưu rồi mà sao mẹ cứ lo như đứa trẻ nít vậy!”. Hai mẹ con cùng cười. Tình mẹ luôn bao la như biển trời, hiền dịu, ngọt ngào và ấm áp. Tôi chợt nhớ đến những câu ca dao thuộc lòng từ khi còn nhỏ:
Mẹ già như chuối ba hương
Như xôi nếp một, như đường mía lau.
Những câu ca dao này, tôi thường nghe bà nội và mẹ tôi hát để ru các em tôi. Tôi nghĩ ngợi xa xôi về tình mẹ. Tôi nghĩ về tình mẫu tử bao la mà loài người may mắn có được. Câu ca dao về mẹ với lối so sánh mộc mạc, gần gũi, dân dã và đầy hình tượng... như chuối ba hương... như xôi nếp một... như đường mía lau cứ xoáy vào tâm trí tôi và gợi lên bao điều trong sự miên man của dòng cảm xúc không đầu, không cuối... Chuối ba hương là một thương hiệu chuối nổi tiếng về sự thơm tho và ngọt ngào. Chuối ba hương có thể không đẹp như những loài chuối khác nhưng chất lượng chuối ba hương khó có loại chuối nào sánh bằng. Điều đó khác chi tình mẹ dành cho con khó có loại tình nào so bì được. Nếp một là nếp có đẳng cấp xếp đầu bảng phân loại trong họ nếp. Nếp một nấu xôi tất nhiên ngon hơn xôi được nấu từ nếp hạng hai, hạng ba. Và đường mía lau, một loại đường được làm từ mía thân gầy giống như cây lau mảnh khảnh. Đường mía lau là loại đường quý hiếm. Hương thơm. Vị ngọt. Sự thơm ngọt đó có khác nào tình mẹ của ta đâu!

Trong bóng hoàng hôn của một ngày cuối năm dần khép, hình ảnh những người phụ nữ tay xách nách mang lại hiện ra tất bật trên đường, đi lướt qua làn mưa bụi, chập chờn như bóng dáng mẹ năm xưa. Bên tai, vẳng nghe lời ru: “Mẹ già như chuối ba hương/ Như xôi nếp một như đường mía lau...” Ừ, thì tình mẹ mãi là chuối ba hương, mãi là xôi nếp một, mãi là đường mía lau trong lòng của mỗi người con đang ở cạnh mẹ hay xa mẹ, còn mẹ hay vĩnh viễn mất mẹ...

Mai Hữu Phước