Nhất phiến 一片 • Khối ngọc

Về chủ ý bài thơ này, xưa nay có nhiều thuyết. Phùng Hạo đời Thanh trong Ngọc Khê Sinh thi tập tiên chú nói: “Đây là lời tự than thở lúc nhà thơ chưa đỗ đạt”. Nói như vậy cũng có lý của nó, bởi vì tác giả sớm nổi danh về văn chương, “xuất hiện giữa chư công”, vì thế khi thi tiến sĩ mấy lần gặp phải sự ganh ghét của bọn quyền quý nên bị đánh rớt. Điều mà Phùng Hạo nói “lời tự thở than” chính là điều ấy.

Thực ra, bài thơ này tả không được hàm súc mà là một bài thơ “luận về thơ văn” của tác giả tự bàn về thơ văn của mình. Vương Đạt Tân trong Lý Thương Ẩn thi tạp khảo nói tác giả “tuy chuộng đối ngẫu, dùng điển cố, nhưng ông luôn chủ trương lấy tự nhiên làm cơ sở, ông từng nói một khối ngọc hoàn mỹ hơn là ngọc bích đáng giá liên thành, nếu cứ uổng phí tâm ức mà mài giũa tạo thành những chiếc lá dó chi li vụn vặt chỉ phá hoạt sự hoàn mỹ của khối ngọc thôi”. Diệp Thông Kỳ tiên sinh cũng có kiến giải như thế trong Lý Thương Ẩn thi tập sơ chú. Ông còn viện dẫn cả bài tựa Phàn Nam giáp tập và Phàn Nam ất tập, nói rằng nỗi khổ tâm của Lý Thương Ẩn là các loại “văn tứ lục” do ông thảo tấu “chưa đủ để khoe khoang”, “chết cũng không đủ để nổi danh”. Bài thơ này biểu hiện quan niệm về văn học của tác giả, ông chủ trương giãi bày tính linh, chuộng vẻ đẹp tự nhiên.