Sử thi chàng Đam San (còn gọi là Đăm Săn hay Đăm San) hay Bài ca chàng Đam San là một trường ca sử thi của dân tộc Ê-đê ở Tây Nguyên, tên tiếng Ê-đê gọi là Klei khan y Đam San, dài 2077 câu.
Tác phẩm được nhiều người sưu tầm, tuy lời kể có khác nhau ít nhiều, nhưng cốt truyện tương đối giống nhau. Sử thi đã được in thành sách và tái bản nhiều lần. Một trong những bản được sử dụng nhiều nhất do công sứ Leopold Sabachier người Pháp sưu tầm, ghi âm, dịch sang tiếng Pháp và công bố năm 1933, sau đó được Đào Tử Chí dịch sang tiếng Việt và Nguyễn Hữu Thấu hiệu đính.
Ngoài ra, năm 2002, Viện nghiên cứu văn hoá dân gian Quốc gia phát hiện một phiên bản đặc biệt của sử thi qua diễn xướng lại theo trí nhớ của một cụ già người Ê-đê ngoài 80 tuổi tên là Y Nuh Nie theo lối “kể khan” truyền thống của dân tộc này, dài tổng cộng 18 cuộn băng cát-xét. Phiên bản này có rất nhiều điểm khác biệt với bản của Sabatier. Nó được thể hiện bằng ngôn ngữ thơ là chính, có đến 9 cuộc chiến của Đam San, trong khi bản của Sabatier chủ yếu là văn xuôi và chỉ có 2 cuộc chiến. Đặc biệt, bản này không có chuyện Đam San bắt nữ thần mặt trời về làm vợ, một chi tiết được cho là phù hợp với văn hoá mẫu hệ của dân tộc Ê-đê xưa nay. Có luồng ý kiến giả thiết rằng chính bản của Sabatier mới là dị bản, đã qua cắt cúp chỉnh sửa, còn bản trong dân gian mới tìm được mới là chuẩn. Tuy nhiên, cho tới nay, các nhà nghiên cứu vẫn không có tiến triển gì thêm trong việc xác định đâu là bản chính xác của sử thi này.
Tóm tắt cốt truyện (theo bản của Sabachier): Theo tục cuê nuê của Ê-đê, khi bà của H’Nhĭ, H’Bhí chết, hai nàng phải nối dây với chồng bà là ông Y Kla (cậu của Đam San). Khi cậu chết, Đam San phải thay cậu nối sợi dây hôn nhân với H’Nhĭ, H’Bhí (họ bằng tuổi nhau). Câu chuyện bắt đầu từ lúc H’Nhĭ nhờ các anh sang hỏi Đam San về làm chồng theo luật tục. Không bằng lòng, Đam San tìm nhiều cách chống đối, nhưng không thoát khỏi luật lệ. Chàng phải từ bỏ người yêu về làm chồng hai người đẹp, nên chán, thường bỏ đi chơi hoặc đưa tôi tớ đi săn bắt xa. Các tù trưởng Quạ & Sắt thấy H’Nhĭ xinh đẹp nên lừa bắt cóc nàng. Đam san đánh nhau & cướp lại được vợ. Không thoả mãn, chàng tìm đường đến hỏi nữ thần Mặt trời về làm vợ, nhưng bị từ chối và chết trong đầm lầy. Hồn Đam San nhập vào chị gái, làm nàng có thai. Đứa bé sinh ra đặt tên là Đam San mới thôi khóc. Được vài tuổi, H’Nhĭ lại cho các anh sang hỏi chồng. Không trái được luật tục & sợ mất của cải, Đam San nhỏ lại phải cuê nuê cùng H’Nhĭ, H’Bhí.
Sử thi chàng Đam San (còn gọi là Đăm Săn hay Đăm San) hay Bài ca chàng Đam San là một trường ca sử thi của dân tộc Ê-đê ở Tây Nguyên, tên tiếng Ê-đê gọi là Klei khan y Đam San, dài 2077 câu.
Tác phẩm được nhiều người sưu tầm, tuy lời kể có khác nhau ít nhiều, nhưng cốt truyện tương đối giống nhau. Sử thi đã được in thành sách và tái bản nhiều lần. Một trong những bản được sử dụng nhiều nhất do công sứ Leopold Sabachier người Pháp sưu tầm, ghi âm, dịch sang tiếng Pháp và công bố năm 1933, sau đó được Đào Tử Chí dịch sang tiếng Việt và Nguyễn Hữu Thấu hiệu đính.
Ngoài ra, năm 2002, Viện nghiên cứu văn hoá dân gian Quốc gia phát hiện một phiên bản đặc biệt của sử thi qua diễn xướng lại theo trí nhớ của một cụ già người Ê-đê ngoài 80 tuổi tên là Y Nuh Nie theo lối “kể…
Đăng nhập bằng Facebook