Tất suất 1 蟋蟀 1 • Con dế 1

Chú giải của Chu Hy:

Chương này thuộc phú.

tất suất: con dế, giống như con cào cào mà nhỏ hơn, màu thật đen, bóng loáng như dầu sơn, có râu, có cánh, hoặc gọi là con xúc chức, tháng 9 thì nghe kêu ở trên nhà.
duật: bèn.
mộ: muộn, trễ tràng.
trừ (đọc trứ): đi qua.
thái khang: quá vui thích.
chức: chủ, cốt yếu.
cụ cụ (đọc cú cú): dáng nhìn lại, quay đầu lại.

Phong tục nước Đường cần kiệm, cho nên dân chúng lao khổ suốt năm, không dám nghỉ ngơi tí gì. Đến cuối năm, trong lúc nhàn rảnh việc làm mùa mới dám cùng nhau yến ẩm cho vui mà nói rằng: nay, con dế đã kêu ở trên nhà mà năm sắp hết. Đương lúc ấy, nếu không vui chơi thì ngày tháng sẽ bỏ ta mà đi. Nhưng vì cớ phải lo sâu, nghĩ xa, cho nên trong lúc yến ẩm vui chơi lại vội răn nhau mà rằng: nay tuy là không thể nào không vui chơi được, nhưng như thế chẳng đã quá vui rồi hay sao? Sao lại chẳng cùng nên đoái tưởng đến công việc chủ yếu của mình giữ, khiến cho mình tuy ham vui nhưng không hoang phế, như kẻ sĩ đứng đắn kia đã lo xa và cứ đoái trông đến mãi, thì có thể không đến nỗi phải nguy vong, vì là phong tục của dân đã đôn hậu, và phong hoá còn sót lại của thánh nhân đời trước đã sâu xa như thế.